Dzisiejsza data:

Parafia rzymskokatolicka w Trzeszczanach istniała zapewne już XV wieku.

            Pierwsze drewniane kościoły spłonęły podczas najazdów tatarskich. Kolejny, z 1687 w 1937 został rozebrany i przeniesiony do Chmiela (wystawiono go na sprzedaż po wybudowaniu kościoła murowanego) .

            Starania o budowę nowej świątyni podjęto zaraz po ukazie o tolerancji religijnej z 1905 roku. Miała ona zastąpić za mały już wówczas drewniany kościół. Zgoda władz rządowych nastąpiła w 1907, ale dopiero w 1913 zakończono zbieranie pieniędzy na budowę. Rozpoczęte wkrótce potem prace (według projektu architekta Stefana Szyllera) przerwał wybuch I wojny światowej. Żołnierze rosyjscy zarekwirowali nie tylko dzwony, ale i pieniądze przeznaczone na budowę. Wznowiono ją dopiero po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Równocześnie z budową trwały prace nad wyposażeniem kościoła. Większość jego elementów - neogotyckie ołtarze (ufundowane przez dziedzica Jana Bielskiego), ambonę, szafę organów, chrzcielnicę, konfesjonały, ławki oraz komody w zakrystii zaprojektował warszawski rzeźbiarz, Wincenty Bogaczyk.

            Budowę ukończono w 1923, rok później odbyła się konsekracja kościoła. W 1937 wykonano szerokie i długie (prowadzące od podstawy wzgórza, na którym stoi kościół) schody. Po II wojnie światowej świątynia była kilkakrotnie remontowana (w 1975 wieża została uszkodzona przez huragan).

            Kościół posadowiony jest na szczycie wzgórza, które dominuje nad wsią. Zbudowany jest z czerwonej cegły. Elewacje pozostawiono w surowej cegle, otynkowane są jedynie nisze, w których umieszczono otwory wejść do krucht, oraz dekoracyjne blendy w szczytach.

            Jest orientowany, trójnawowy typu halowego (nawy pięcioprzęsłowe), na rzucie wydłużonego prostokąta. Prostokątne prezbiterium z trójboczną absydą jest niższe i węższe od korpusu, dwuprzęsłowe. Od północy do prezbiterium przylega prostokątna w rzucie zakrystia, od południa analogiczna kaplica, obie są niższe. Od frontu, z północno-zachodniego narożnika korpusu wyrasta wysoka wieża (dwa razy wyższa od korpusu). Jest ona kwadratowa, pięciokondygnacyjna, w dole czworoboczna, a w najwyższej kondygnacji ośmioboczna, zwieńczona smukłą iglicą.

            Do kościoła prowadzi pięć prostokątnych otworów wejściowych - trzy do krucht, a dwa do zakrystii i kaplicy. W dole fasady umieszczona jest głęboka, ostrołukowa nisza portalowa z wejściem głównym, ponad nią spore ostrołukowe porte-fenetre, poprzedzone balkonikiem. Zwieńczenie fasady stanowi trójkątny szczyt z wąskimi blendami o ostrołukowych zamknięciach. Wschodni szczyt korpusu jest ujęty po bokach w dekoracyjne sterczyny w formie ślepych wieżyczek, a z wierzchołka wyrasta wieżyczka sygnaturki.

            Otwory okienne i prześwity dzwonne są wydłużone, zamknięte ostrołukami. Elewacje opięte są uskokowymi skarpami. Dekorację elewacji stanowią profilowane i ząbkowe gzymsy, a w szczytach otynkowane na jasno, ostrołukowe blendy. Korpus nakryty jest dachem dwuspadowym, prezbiterium również dwuspadowym, z trójpołaciowym zakończeniem nad absydą. Nad kaplicą i zakrystią są dachy pulpitowe.

            Wewnątrz kościół jest otynkowany i pomalowany. Nawy rozdzielone są wielobocznymi filarami i ostrołukowymi arkadami. Analogiczne filary w nawach bocznych stanowią ramy dla głębokich, ostrołukowych wnęk okiennych. Nawa główna jest ponad dwukrotnie szersza od bocznych. Poprzedza ją płytki przedsionek i głębsza kruchta. Kruchtę oddziela od nawy ostrołukowe trójłucze wsparte na kwadratowych filarach z półkolumienkami. Stanowi ono również podporę dla balkonu chóru muzycznego. Kruchtą poprzedzona jest także boczna (północna) nawa. Zajmuje ona przyziemie wieży, z nawą i kruchtą główną połączona jest ostrołukowymi prześwitami. Od wschodu nawy boczne zakończone są głębokimi, trójbocznymi niszami. W jednej (nawa północna) mieści się ołtarz boczny, w drugiej ostrołukowy otwór wejścia do kaplicy. Prezbiterium oddziela od nawy głównej przewężenie ostrołukowej arkady tęczowej oraz niewielkie wyniesienie poziomu posadzki.

            Sklepienia w nawach, prezbiterium, zakrystii i kaplicy są krzyżowo-żebrowe, w kruchtach gwiaździste, w przedsionku kruchty głównej kolebkowe. Nakrycie chóru muzycznego stanowi drewniany strop.

            Wyposażenie kościoła jest neogotyckie. W ołtarzu głównym znajdują się figury przedstawiające Trójcę Św. Ławki pochodzą z 1939, chrzcielnica z 1953, konfesjonały z 1960 roku. Część wyposażenia pochodzi z poprzedniego kościoła: ołtarz boczny z wieku XVIII, ze sceną Pokłonu Trzech Króli w predelli, prospekt organowy z XVIII wieku (same organy wykonano w 1961).

            Niesymetryczne rozwiązanie planu kościoła w Trzeszczanach nie ma analogii w innych kościołach Lubelszczyzny.

Źródła:

1. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 6 - powiat hrubieszowski, Warszawa 1964

2. Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998

Grafika losowa