Roch Sęczawa
(16 maja 1936 Zosin - 4 lutego 2016 Parczew)
poeta, prozaik
Pochodził ze wsi pod Hrubieszowem. Z wykształcenia polonista (Uniwersytet Warszawski). Po studiach pracował jako instruktor kulturalno-oświatowy w Hrubieszowie. W 1963 przyjechał do Parczewa, był kierownikiem Powiatowego Domu Kultury.
Jako poeta debiutował w 1957 wierszami Poszukiwacze twarzy człowieka i Z występu góralskiego zespołu w czasopiśmie „Zarzewie”. Jego utwory ukazywały się na przestrzeni lat 50- tych i 60-tych w pismach centralnych, między innymi w „Zarzewiu”, „Orce”, „Współczesności”, „Tygodniku Kulturalnym”, „Kulturze i Życie” (w tym ostatnim pojawił się np. wiersz Wolno, wolniutko... poświęcony Parczewowi) i prasie lubelskiej („Kamena”). W latach 60-tych związał się z lubelskim środowiskiem literackim, stąd między innymi jego wiersze w „Biuletynie Młodego Twórcy”, inicjatywie młodego pokolenia tamtejszych twórców. Kilka wierszy Sęczawy weszło do ogólnopolskiego almanachu Młoda wieś pisze (Warszawa 1961). W 1964 wiersz Szara modlitwa został nagrodzony w konkursie „Moja ojczyzna i ja”, zorganizowanym przez Redakcję Audycji dla Młodzieży Polskiego Radia. Drukowany był potem w „Sztandarze Młodych”, „Młodym Sztandarze”, lubelskiej „Kamenie” (zdobył I miejsce w Lublinie i IV miejsce w konkursie ogólnopolskim). Wiersze Sęczawy weszły do Almanachu Lubelskiego Klubu Literackiego (Lublin 1966), który stał się trwałym dokumentem istnienia i działalności tej grupy.
W 1968 Wydawnictwo Lubelskie opublikowało jego debiutancki tomik poetycki Usypianie rąk (część utworów tu zamieszczonych ukazała się wcześniej na łamach prasy, między innymi nagrodzona Szara modlitwa). Tematycznie wiersze te są osnute wokół domu rodzinnego na wsi, rodzinnej ziemi hrubieszowskiej, z którą to spuścizną konfrontuje się liryczne „ja” poety. W 1969 sylwetka Rocha Sęczawy pojawiła się na wystawie „25 lat życia literackiego Lubelszczyzny”, zorganizowanej przez Muzeum Okręgowe - Oddział im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Ostatnie publikacje to lata 70-te. między innymi kilka opowiadań Sęczawy (Petkus, Rzecz zaokienna, Telegram) weszło do antologii Na widnokręgu: opowiadania (Lublin 1975).
Przez krytykę literacką Roch Sęczawa został zaliczony do tzw. nurtu wiejskiego w poezji lubelskiej po 1956 (według kryterium dominanty strukturalno-tematycznej). Był to czas powrotu do tradycji awangardowych, kondensacji i metaforyzacji wypowiedzi podmiotu lirycznego aż do zupełnej ucieczki w abstrakcję i anonimowość poezji lat 60-tych.
Ten tzw. nurt wiejski reprezentowany był przede wszystkim przez twórców stanowiących pierwsze pokolenie inteligencji. Miasto to miejsce zamieszkania i pracy, lecz płaszczyzną odniesień światopoglądowych i estetycznych pozostała tradycja domu wiejskiego, domu rodzinnego. Różnie ten temat wiejski został rozegrany przez poszczególnych twórców. Dla Rocha Sęczawy wieś jest centrum świata, w którym tworzy się wiersze w przerwach między patrzeniem w niebo a wyrzucaniem spod krowy obornika – pisze Waldemar Michalski. (...) wiersz jest tak samo znaczącym i konkretnym faktem jak widły czy bochen razowego chleba. Utwory jego są jak ludowe świątki, być może czasem „koślawe”, ale tym bardziej autentyczne i prawdziwe.
Robię wiersz. Na zimno.
Jak stolarz robi stołek.
Niby to koślawy,
a tak potrzebny
przy udoju krów.
(Czarne Dydo)
opracowała Marta Goździk
Bibliografia:
Waldemar Michalski, Od Przybosia do „Przebudzenia” czyli o poezji w Lublinie lat 1944- 1976 [w:] Lublin literacki 1932-1982. Szkice i wspomnienia, red. W. Michalski, J. Zięba, Lublin 1984