Dzisiejsza data:

Hrubieszów

           (język ukraiński Грубешів, Hrubesziw), dawniej wieś królewska, założona przy średniowiecznym szlaku z Lublina na Ruś, wzmiankowana w 1255 roku pod nazwą Rubieszów (nazwa utrzymała się do 1822 roku). Dziś miasto i gmina, siedziba powiatu, malowniczo położone w ramionach rzeki Huczwy, dopływu Bugu, w środku Kotliny Hrubieszowskiej (Wyżyna Wołyńska)

           W średniowieczu Hrubieszów należał do Grodów Czerwieńskich, w 1. połowie XIV wieku do książąt ruskich, a następnie do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Od 1366 roku wraz z ziemią bełską stanowił lenno Polski. W 1400 roku wieś otrzymała prawa miejskie od Władysława Jagiełły. W tym samym roku erygowano parafię rzymskokatolicką, a w 1416 wzniesiono klasztor dla oo. dominikanów. W latach 1473–1490 miasto stało się siedzibą diecezji chełmskiej, przeniesionej stąd następnie do Krasnegostawu. W 1502 roku Aleksander Jagiellończyk potwierdził prawa miejskie Hrubieszowa. W połowie XVI wieku nastąpił największy rozkwit miasta. Otoczono je wałami, w których znajdowały się dwie bramy – Bełska i Chełmska. Jego obronność wspomagały rozlewiska rzeki Huczwy oraz wzniesiony jeszcze w XIV wieku, drewniany zamek. Hrubieszów niszczony był wielokrotnie przez najazdy tatarskie w latach 1498–1526; w 1648 roku złupiony przez wojska Bohdana Chmielnickiego, w 1655 przez Szwedów, w 1672 przez Tatarów wspierających wojska tureckie (pokonane przez Jana Sobieskiego, hetmana wielkiego koronnego, późniejszego króla Jana III), a także rujnowany przez liczne pożary. W 1799 roku rząd austriacki sprzedał miasto Ignacemu Cetnerowi, wojewodzie bełskiemu. W 1800 roku zakupił je natomiast ks. Stanisław Staszic i w 1816 roku założył on tutaj Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie dla rozwoju miejscowego rolnictwa, opartego na tutejszych urodzajnych czarnoziemach.

           Z miastem związane są losy znanych polskich osobistości, między innymi: Andrzeja Tęczyńskiego (zm. 1588) – właściciela Kryłowa; Stanisława Żółkiewskiego (1547–1620) – hetmana polnego koronnego, bohatera spod Guzowa (1607), Kłuszyna (1610) i Cecory (1620); jego syna Jana Żółkiewskiego, a następnie – od 1627 roku – Władysława Wazy (1595–1648) – późniejszego króla Polski Władysława IV; od 1633 roku Rafała Leszczyńskiego (1579–1636) – protektora i obrońcy protestantów – a także Łukasza Opalińskiego (1581–1654) – marszałka wielkiego koronnego.

           W Hrubieszowie urodził się i mieszkał w latach 1847–1850 Aleksander Głowacki – późniejszy pisarz i publicysta znany pod pseudonimem Bolesław Prus; mieszkał i pracował Stanisław Staszic (1755–1826) – jeden z głównych ideologów polskiego Oświecenia; mieszkał i tworzył w latach 1918–1922 Bolesław Leśmian – poeta, prozaik, eseista i tłumacz; urodził się i spędził dzieciństwo Wiktor Zin (1925–2007) – późniejszy architekt, rysownik, malarz i profesor Politechniki Krakowskiej, generalny konserwator zabytków.

                            opracowała Irena Kowalczyk

Warto zobaczyć:

Kościół św. Stanisława Kostki (Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej) (1795–1828), dawniej cerkiew unicka - czytaj więcej …

dzwonnica murowana (1868)

plebania drewniana (początek XX wieku)

Cerkiew prawosławna Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy (1873) - czytaj więcej ...

Kościół MB Nieustającej Pomocy (1905, przebudowa 1981 – 1982 według projektu W. Zina), wcześniej garnizonowa cerkiew prawosławna

Barokowy kościół św. Mikołaja (1736–1766), podominikański, bazylikowy - czytaj więcej …

Późnobarokowa plebania (XVIII wiek), miejsce urodzenia Bolesława Prusa

Zespół dworski Du Chateau (ul. 3 maja 11): - czytaj więcej …

- barokowo – klasycystyczny dwór (1791), murowany, obecnie Muzeum im. St. Staszica  

- ogród (1 połowa XIX wieku)

Dwa zajazdy (XVIII wiek)

Dwory: Gołachowskich, Kizewetterów (XIX wiek)

„Sutki” – murowane kramy wzorowane na wschodnich bazarach (XIX wiek)

Drewniane dworki z bogato zdobionymi gankami przy ul. Zamojskiej i Kilińskiego

Dawny cmentarz rzymskokatolicki - czytaj więcej …

Grafika losowa