(11 IX 1902 Parczew - 29 III 1984 Lublin)
ksiądz katolicki, doktor teologii
Był synem Piotra i Marianny z Kwiatkowskich.
Ukończył 4 klasy szkoły powszechnej w Parczewie i pięć klas Gimnazjum Filologicznego im. S. Staszica w Lublinie, po czym wstąpił do lubelskiego Seminarium Duchownego. Został wyświęcony w 1925 przez biskupa Mariana Fulmana.
Ukończył studia na KUL-u, w 1928 obronił doktorat z teologii moralnej (rozprawa Cnota wielkoduszności i wady jej przeciwne). Jego promotorem był o. Jacek Woroniecki. W tym samym roku został skierowany na półroczne studia do Fryburga w Szwajcarii, a później do Rzymu – na Angelicum, uniwersytet św. Tomasza.
Po powrocie do Polski został mianowany wikariuszem w parafii św. Pawła w Lublinie, ale był nim krótko. W czerwcu 1930 objął stanowisko prefekta gimnazjum im. S. Staszica (tego, którego kiedyś był uczniem) i pozostał na nim do września 1939 roku. W listopadzie został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniu na Zamku Lubelskim. Po zwolnieniu (kwiecień 1940) wyjechał do Parczewa, spędził tam całą okupację, posługując w miejscowej parafii.
Do Lublina i gimnazjum powrócił we wrześniu 1944 roku. Uczył też religii w liceum dla dorosłych, liceum nauczycielskim i w szkole sióstr Kanoniczek. W październiku 1944 został powołany na stanowisko wizytatora diecezjalnego i referenta ds. szkolnych przy Kurii Biskupiej w Lublinie. W lipcu 1946 bp Stefan Wyszyński, ówczesny ordynariusz lubelski mianował go członkiem Wydziału Spraw Szkolnych Kurii a w 1948 wyróżnił godnością kanonika gremialnego Kapituły Zamojskiej.
Księdza Nowickiego dotknęły represje okresu stalinizmu. W 1950 przeniesiono go do Państwowej Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Liceum im. Unii Lubelskiej w Lublinie. Na jesieni 1952 został pozbawiony przez władze szkolne stanowiska prefekta. Wobec tego biskup skierował go do Klemensowa jako kapelana sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi. Od lipca 1953 do 1955 znów pracował w szkołach lubelskich. Po wizytacji z ministerstwa przeniesiono go do szkoły w Zaklikowie.
Do pracy w gimnazjach im. S. Staszica i im. Unii Lubelskiej w Lublinie wrócił w styczniu 1957 roku. Kiedy we wrześniu 1960 kurator lubelski zlikwidował nauczanie religii w obu tych szkołach, ksiądz Nowicki zorganizował je w lubelskim kościele oo. Dominikanów. Ale po roku zrezygnował z tego, do marca 1968 uczył religii już tylko w szkole specjalnej. Wtedy został kapelanem sióstr Urszulanek SJK i domu diecezjalnego w Nałęczowie.
W lipcu tego samego roku przeszedł na emeryturę, zamieszkał w domu Związku Kapłańskiego „Unitas" przy ul. Ogrodowej w Lublinie. Zmarł w Lublinie, ale pochowany został w rodzinnym Parczewie.
W maszynopisach pozostały jego dwie prace: Wotum Tadeusza Kościuszki w Dołholiskach (1974) i Obraz Matki Bożej Trembowelskiej (1975) oraz rękopis Wspomnienia o ojcu Jacku Woronieckim w 25-lecie śmierci (1974).
Parczewska społeczność zawdzięcza księdzu Nowickiemu odświeżenie kultu obrazu Matki Boskiej z Gruszką. Zrobił on kwerendę w lubelskich archiwach, zebrał relacje świadków i okazało się, że znajdujący się na plebanii wizerunek to XVI-wieczny obraz czczony kiedyś w parczewskiej cerkwi unickiej (według podania Matka Boska ukazała się na gruszy, w sadzie przy tej cerkwi). Dekretem Biskupa Ignacego Świrskiego w 1968 obraz został umieszczony w Wielkim Ołtarzu kościoła św. Jana Chrzciciela do publicznego kultu. Dziś Matka Boska z Gruszką jest czczona jako Królowa Rodzin.
Ksiądz Nowicki ocalił też krzyż i kamień – świadków prześladowań unitów w XIX wieku. Kiedy pod koniec lat 50-tych rozpoczęto na placu po cerkwi unickiej w Parczewie budowę ośrodka zdrowia (samą świątynię rozebrano jeszcze w latach 30-tych), dopilnował aby krzyż przeniesiono na cmentarz. A fragmenty kamienia, który już zaczęto rozbijać, zabrał do swojego ogrodu. Po latach kamień ten wystawiono przed parczewską bazyliką.
Marta Goździk
Bibliografia:
- Słownik biograficzny miasta Lublina, T.1, red. T. Radzik, J. Skarbek, A. Witusik, Lublin 1993
- Z. Starnawski, Śp. ks. kan. dr Czesław Nowicki (1902—1984), „Wiadomości Diecezjalne Lubelskie” 1984, nr 4