(Jidysz בילגוריי, rosyjski Билгорай, ukraiński Білго́рай) – miasto w województwie lubelskim, siedziba powiatu i gminy, położony na południowo–wschodnim krańcu jednej z Polan Puszczy Solskiej, między rzeką Białą i Czarną Ładą
W połowie XIV wieku z polecenia króla Ludwika Węgierskiego zostali tu osadzeni bojarzy ruscy. Od 2. połowy XVI wieku Biłgoraj należał do Adama Gorajskiego, podkomorzego lubelskiego, który ufundował tu zbór kalwiński, funkcjonujący w latach 1578–1668. Dnia 10 września 1578 roku na mocy przywileju króla Stefana Batorego nastąpiła lokacja miasta na prawach magdeburskich. Po Gorajskich miasto przeszło w 1655 roku na własność Reyów. W połowie XVII i na początku XVIII wieku Biłgoraj został zniszczony przez najazd wojsk kozacko-tartarskich, tatarskich i szwedzkich. W 1693 roku właścicielem miasta został Stanisław August Szczuka, a przed rokiem 1755 znalazło się ono w posiadaniu Eustachego Potockiego, generała artylerii litewskiej.
Już w XVII wieku Biłgoraj słynął z wyrobu sit. Pierwsze dane o istnieniu cechu sitarzy pochodzą z 1710 roku. Miasto było wtedy głównym w kraju ośrodkiem sitarskim, włosiankarskim (wytwarzanie siatek z włosia końskiego) i łubiarskim (wycinanie drewnianych łubów na ramy do sit). Wytworzył się specjalny strój i typ zabudowania właściwy sitarzom.
W 1795 roku roku tereny te znalazły się w zaborze austriackim, potem, w latach 1805–1815, w Księstwie Warszawskim, następnie w Królestwie Polskim. Mieszkańcy Biłgoraja, w tym jego ówczesny właściciel Stanisław Nowakowski, szambelan królewski i poseł na sejm z ziemi tarnogrodzkiej, wzięli udział w powstaniu listopadowym. Po powstaniu władze carskie skonfiskowały włości biłgorajskie i nadały je rosyjskiemu generałowi Walerianowi Płatonowowi, który w 1864 roku odsprzedał miasto rządowi rosyjskiemu.
W czasie II wojny światowej toczyły się w tym rejonie walki między armią niemiecką i wojskami polskimi, podczas których miasto zostało poważnie zniszczone i wyludnione. Po zakończeniu wojny przystąpiono do jego odbudowy.
W 1984 roku w Biłgoraju utworzona została Wioska Dziecięca im. Dzieci Zamojszczyzny. Jest to placówka wychowawcza, obejmująca zespół domków jednorodzinnych dla rodzin zastępczych.
opracowała Irena Kowalczyk
Warto zobaczyć:
Późnobarokowy kościół Wniebowzięcia NMP (1 połowa XVII wieku)
Kościół filialny św. Jerzego, dawna cerkiew greckokatolicka, klasycystyczny, z drugiej połowy XVII wieku
Franciszkański zespół poklasztorny:
kościół (początek XX wieku, nieczynny klasztor, dzwonnica, kaplica w miejscu objawienia się św. Marii Magdaleny
Skansen "Zagroda Sitarska", ul. Nadstawna 32, zespół drewnianych zabudowań zagrody sitarskiej, w którym znajduje się budynek mieszkalny, stajnia, wozownia, spichlerz, pełne wyposażenie chałupy sitarza biłgorajskiego z początku XIX wieku
Cmentarz żydowski z około 50 macewami