Historia

           Prawdopodobnie w 1. ćwierci XV wieku Firlejowie założyli w Dąbrowicy, swojej głównej siedzibie, rezydencję. Przed 1553 Piotr Firlej, wojewoda ruski, fundator zamków w Janowcu i Kocku, przystąpił do budowy nowej. Rozpoczęte przez niego prace kontynuował syn Mikołaj, wojewoda lubelski. Budowa została ukończona około 1565 roku.

            Ostatnia rozbudowa zamku (być może niedokończona), na reprezentacyjny pałac, została przeprowadzona około 1610-1630 roku. Przeprowadził ją albo Jan Firlej, podskarbi wielki koronny, starosta lubelski (zm. 1615), albo Mikołaj Firlej, wojewoda sandomierski, starosta kazimierski/lubelski? (zm. 1636). Przy pałacu mógł pracować Jan Wolff.

           Dotychczasowy zamek uległ gruntownym przekształceniom: dobudowano trzy baszty, dwukondygnacyjne, arkadowe galerie a skrzydło po stronie północnej zostało podwyższone. Zarówno galeria, jak i baszta północno-zachodnia (najbardziej reprezentacyjne) pokryte zostały dekoracją tzw. typu lubelskiego. Obok rezydencji został założony ogród włoski.

           Prawdopodobnie przed 1669, w czasie sporu Firlejów z Zofią Tarnowską, pałac został spustoszony. Później ulegał stopniowej dewastacji. Bezpośrednią przyczyną jego ruiny był pożar przed 1694 rokiem. Na początku XVIII wieku został splądrowany przez Szwedów i dalej popadał w ruinę. W międzyczasie zmieniali się jego właściciele. Po 1737, kiedy wygasła linia Firlejów, należał do Januszewskich, później (do 1792) do Józefa Potockiego. W 1775 pałac był już pozbawiony sklepień, drzwi i okien, nie nadawał się do zamieszkania. Wygląd jego ruin w ostatnich latach XVIII wieku zachował się na rysunkach Zygmunta Vogla (w 1852 resztki pałacu uwiecznił Adam Lerue).

           Od 1792 majątek był prowadzony przez kolonistów niemieckich, Lingenauów. W 1. ćwierci XIX wieku przystosowali oni część pałacu do celów mieszkalnych i zabezpieczyli istniejące jeszcze dwie baszty (pod koniec XIX wieku zniszczona została baszta w narożniku północno-zachodnim). Przed połową XIX wieku na miejscu pozostałych części pałacu na starych fundamentach wzniesiono nowe zabudowania.

           Pod koniec XIX wieku dobra dąbrowickie zostały rozparcelowane i sprzedane. Około 1915–1917 pałac nabył Żyd Berek Zalcman. Po I wojnie światowej kupili go ojcowie jezuici z Lublina. W jednym z dawnych pomieszczeń zamku założyli oni prowizoryczną kaplicę poświęconą Narodzeniu NMP. W 1950 majątek został skonfiskowany przez Państwowy Fundusz Ziemi. W latach 1952–1953 prowadzone były wstępne badania architektoniczne pozostałości pałacu. W latach 1956-1957 przeprowadzono ich konserwację. Na baszcie zrobiono wówczas dach kryty gontem, a jedna arkada galerii (w przyziemiu) została zrekonstruowana według projektu Jana Gontarczyka. W latach 90-tych XX wieku w obrysie fundamentów pałacu wybudowano Dom Spotkania Caritas Archidiecezji Lubelskiej, z wtopioną na narożu jedyną ocalałą basztą.