Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP w Milejowie
W 1739 wzmiankowana była w Milejowie drewniana kaplica pod wezwaniem św. Anny (według informatora Archidiecezja Lubelska od XVIII wieku istniała tu drewniana kaplica św. Barbary). Parafię erygował w 1858 biskup Wincenty a Paulo Pieńkowski (poprzednio Milejów należał do parafii w Łańcuchowie). W ziemię uposażył ją Antoni hr Rostworowski.
Kościół został wzniesiony w latach 1855 - 1859 przez Konstantego Hendigera, budowniczego powiatu krasnostawskiego, z fundacji Heleny z Suffczyńskich Chrapowickiej a później Antoniego Rostworowskiego. Wybudowano go jako orientowany, murowany z cegły i otynkowany, w stylu eklektycznym, jednonawowy. Nawa prostokątna, z dwiema lokalnościami wyodrębnionymi wewnątrz, w narożach zachodnich (klatką schodową i składzikiem). Nad jej zachodnią częścią nadbudowana czworoboczna wieżyczka o ściętych narożach. Prezbiterium nieco węższe i niższe, zamknięte półkoliście, przy nim od północy prostokątna zakrystia z przedsionkiem, od południa kaplica. Przy nawie od zachodu kruchta.
W latach 1990 - 1996 kościół rozbudowano w kierunku południowym. Jego pierwotny korpus stał się prezbiterium (dotychczasowe stało się kaplicą Najświętszego Sakramentu), do którego dobudowano nowoczesną nawę. W 2006 wybudowano nowe prezbiterium z tyłu nowej części kościoła.
Pierwotny korpus kościoła na zewnątrz ma podziały ramowe i lizenowe, boniowane elewacje (z arkadowymi płycinami w dawnej kruchcie) zwieńczone gzymsem i dodatkowo w nawie – płycinowym fryzem. Otwory okienne są ostrołukowe, koliste oraz zamknięte łukiem dwulistnym. Dwuspadowe dachy (nad dawnym prezbiterium wielopołaciowy) i ostrosłupowy hełm wieżyczki kryte blachą.
Wewnątrz jest płaski strop i sklepienia. W dawnym ołtarzu głównym (obecnie kaplicy) z około 1858, drewnianym, klasycystycznym, malowanym na biało i złoconym, znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, pochodzący prawdopodobnie z istniejącej kiedyś w Milejowie cerkwi unickiej. Przy nim późnobarokowe rzeźby św. św. Stanisława biskupa i nierozpoznanego papieża (2. połowa XVIII wieku). Ambona pochodzi zapewne z około 1858, tak samo żeliwna kropielnica. Organy z 1857, prospekt jest klasycystyczny, z podziałami pilastrowymi, zwieńczony trójkątnym tympanonem ze spływami. W oknach trzy witraże z 1907, przedstawiające św. Wiktora, św. Antoniego i wszystkie stany składające hołd Matce Boskiej Królowej. W nowym prezbiterium umieszczono drewniany krucyfiks, z rzeźbami Maryi i św. Jana po bokach.
W kościele znajdują się obrazy: Św. Antoni Padewski z 1856, sygn. Ignacy Urbański; Św. Anna nauczająca Marię (zapewne około 1858), Wizja św. Antoniego Padewskiego (barokowy, 2. połowa XVIII wieku, przemalowany); Cud św. Jana Kantego - jedna ze starych kopii według zaginionej kompozycji Szymona Czechowicza; Chór kościoła kapucynów w Rzymie – kopia z 1. połowy XIX wieku według François Mariusa Graneta; Matka Boska Bolesna z XVIII - XIX wieku; wizerunek św. Piotra i wizerunki czterech ewangelistów z 2. ćwierci XIX wieku; Męczeństwo św. Bartłomieja z 2. ćwierci XIX wieku, być może tego samego autorstwa, co poprzednie; Przemienienie Pańskie z XIX wieku.
Cmentarz przy kościele otoczony jest murem z tego samego okresu co on, z czterema kaplicami w narożach. Obok kościoła stoi współczesna jego pierwotnej części dzwonnica – z przejściem w dolnej kondygnacji i trzema arkadowymi przeźroczami w górnej.
źródła
-
Archidiecezja Lubelska. Informator 2006, Lublin 2006
-
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. VIII – woj. lubelskie, z. 10 – powiat lubelski, Warszawa 1967