Dzisiejsza data:

Pierwszy kościół w Wielączy powstał z fundacji Górków.

           W 1655 Zamoyscy wybudowali kolejny, przetrwał on do 1808 roku. Wtedy go rozebrano, gdyż był w fatalnym stanie. Starania o wybudowanie nowego kościoła trwały kilkanaście lat. Plany były gotowe już w 1808, ale budowy nie podjęto. Ordynat Stanisław Zamoyski rozpoczął ją dopiero w 1821 roku. Ostateczny projekt kościoła opracował Wacław Ritschel, budowniczy generalny Ordynacji Zamojskiej w Szczebrzeszynie. Budowla w stanie surowym była gotowa w 1825, jeszcze kilka lat zajęło jej wykańczanie (dekorację malarską wnętrza wykonał Tadeusz Różycki). Konsekracja miała miejsce w 1832 roku. Rok później w krypcie pod kościołem (przewidzianym na mauzoleum Zamoyskich, których siedzibą był pobliski Klemensów) złożono ciało 4-letniego Jerzego Zamoyskiego, siostrzeńca ordynata. W 1834 do pierwotnej bryły świątyni (jednonawowy korpus i prezbiterium) dobudowano zakrystię i skarbiec. Prawdopodobnie również w latach 30-tych XIX wieku powstały dostosowane do stylu kościoła brama i dzwonnica.

           Kościół stoi przy drodze z Zamościa do Szczebrzeszyna, zwrócony jest prezbiterium na wschód, a fasadą do szosy. Zbudowany jest z cegły i kamienia, obustronnie otynkowany. Ma jednonawowy, prostokątny korpus i węższe od niego, również prostokątne prezbiterium. Do boków prezbiterium przylegają (wychodzą nieco poza linię ścian bocznych korpusu) prostokątne zakrystia i skarbczyk. Korpus nakryty jest dachem dwuspadowym (z ozdobnym, przewyższającym go szczytem w fasadzie), prezbiterium trójpołaciowym, zakrystia i skarbczyk jednospadowymi.

            Fasada jest prostokątna, flankowana lizenami (które dekorują wydłużone płyciny o ostrołukowych zwieńczeniach) i zwieńczona schodkowym szczytem. Schodki szczytu koronują odcinki gzymsu lunetowego z perełkami, a ponadto najwyższy schodek - formowany w zaprawie czworoliść. Na osi fasady umieszczony jest ostrołukowy portal z uskokowo profilowanymi ościeżami (i prostokątnym otworem wejściowym), powyżej okno w formie oculusa, a nad nim ostrołukowa blenda. W osiach bocznych fasady są dwie blendy w formie ślepych oculusów. Elewacje boczne i tylna są gładkie, ich jedyna dekoracja to lunetowy gzyms wieńczący z perełkami.

            Pozostałe otwory wejściowe (po bokach zakrystii i skarbczyka) także są prostokątne. Oprócz oculusa w fasadzie (z maswerkami, które układają się w motyw rybiego pęcherza) mamy też po trzy ostrołukowe okna w bocznych ścianach korpusu. Wszystkie okna korpusu mają uskokowo profilowane glify. Ostrołukowo zamknięte otwory są też w ścianach prezbiterium. Zakrystia i skarbczyk mają po jednym - prostokątnym i zamkniętym łukiem odcinkowym.

            Chór muzyczny wewnątrz, umieszczony nad wejściem, wsparty jest na drewnianych kolumnach. Pod nim, z obu stron, znajdują się składziki wydzielone drewnianymi ściankami. Otwory okienne i drzwiowe w korpusie (a także ostrołukowa arkada tęczowa) również od środka mają uskokowo profilowane glify. Nawa, zakrystia i skarbczyk nakryte są drewnianymi, pozornymi sklepieniami kolebkowymi (w nawie kolebką zaostrzoną), a prezbiterium połową sklepienia klasztornego.

            Dzwonnica - stojąca za kościołem, na osi prezbiterium - również ma charakter neogotycki. Jest ceglano-kamienna, obustronnie otynkowana, z dachem pokrytym blachą. Ma rzut prostokąta, składa się z trzech części. Środkowa jest dwukondygnacyjna, w narożach wzmocniona skarpami i nakryta dwuspadowym dachem. W dole mieści ostrołukowy otwór bramny, a w górze dzwonnicę z ostrołukowym prześwitem w każdym boku. Zwieńczona jest krenelażem. Części boczne są niższe, jednokondygnacyjne, nakryte jednospadowymi dachami i również z krenelażem w szczycie. Mają ostrołukowe otwory okienne (zamurowane) i prostokątne prześwity. Wewnątrz mieszczą składzik i klatkę schodową prowadzącą do dzwonnicy.

            Neogotycka jest także brama (z 1826) - wbudowana w ceglano-kamienny i zwieńczony krenelażem mur, oddzielający kościół od szosy. Jest prostokątna, zwieńczona schodkowym szczytem i przepruta ostrołukowym otworem o profilowanych uskokami krawędziach.

            Kościół obecnie nie jest użytkowany. W latach 1985 - 1989 wybudowano tuż obok niego nowy, znacznie większy.

Źródła:

Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998

Grafika losowa