Dzisiejsza data:

Parafia w Gościeradowie istniała już przed 1391 rokiem.

            Kolejne kościoły były drewniane. Ten wzniesiony w 1674 staraniem Romualda Wybranowskiego, chorążego urzędowskiego, przetrwał aż do 1926, ale na początku XX wieku uznany został za zbyt już mały i zniszczony.

Obecny, murowany zbudowano w latach 1908 - 1920 według projektu Ksawerego Drozdowskiego, inżyniera gubernialnego lubelskiego (Jerzy Żywicki dementuje informację, jakoby jego architektem był Józef Pius Dziekoński). Fundatorem był hrabia Eligiusz Suchodolski, ostatni właściciel Gościeradowa. Zmarł on w 1894, a majątek zapisał Warszawskiemu Towarzystwu Dobroczynności. To ono zarządzało budową kościoła.

W 1912 świątynia była już właściwie ukończona, ale właśnie wtedy budowa stanęła z powodu braku funduszy. Potem przyszła I wojna światowa. Prace wznowiono w 1919, kościół został poświęcony w 1921 roku. Stary rozebrano w 1926 roku. Podczas II wojny światowej uszkodzona została wieża, naprawiono ją po wojnie. W latach 50-tych wyposażono kościół w neogotyckie ołtarze, ambonę i konfesjonały, zastępując nimi te, które pochodziły jeszcze ze starego kościoła.

Jest on murowany z czerwonej cegły i podniesiony na wysokim, granitowym cokole, prezbiterium zwrócony na północny zachód. Zbudowany został na planie wydłużonego krzyża łacińskiego. Tworzą go: trójnawowy, halowy korpus z transeptem, prezbiterium z pięcioboczną absydą oraz wieloboczna zakrystia w zachodnim narożniku pomiędzy transeptem i prezbiterium i prostokątna kaplica we wschodnim.

W bryle kościoła dominuje wysoka wieża wyrastająca ze środka masywu frontowego. Jest ona czworoboczna i czterokondygnacyjna, uskokowo zmniejszająca się ku górze. Wieżę przykrywa smukła, ośmiopołaciowa iglica z koroną i kowalskiej roboty krzyżem w zwieńczeniu. Korpus nawowy, transept i prezbiterium (o tej samej wysokości) nakryte są dwuspadowymi dachami, nad absydą z zakończeniem trójpołaciowym. Nad skrzyżowaniem dachów naw wznosi się drewniana i pobita blachą wieżyczka na sygnaturkę – smukła, ośmioboczna, zwieńczona ostrosłupową iglicą.

Wszystkie otwory wejściowe do kościoła umieszczone są w ostrołukowych portalach. Wszystkie otwory okienne i prześwity dzwonne mają ostrołukowe zamknięcia. Duże, pięciodzielne okno w fasadzie ozdobione jest w części łukowej motywem trzech ogromnych prześwitów (ułożonych na kształt trójliścia). Jeszcze bardziej dekoracyjne są rozetowe okna w szczytowych ścianach transeptu. Największe otwory okienne (czyli te w fasadzie i szczytowych ścianach transeptu) mają ceglane, maswerkowe podziały, pozostałe okna mają metalową armaturę, która w zwieńczeniach także układa się w maswerki (z motywami głównie wieloliści i rybich pęcherzy).

Kościół opasują wielouskokowe skarpy, ozdobione wydłużonymi, ostrołukowymi blendami. Przedłużenie skarp wzmacniających ściany masywu frontowego, zakrystii i kaplicy stanowią spore sterczyny w formie ślepych wieżyczek osłoniętych namiotowymi daszkami. Elewacje pozostawiono w czerwonej cegle, białe są jedynie pola dekoracyjnych blend. Zwieńczone są one gzymsami profilowanymi, ząbkowymi i konsolkowymi. Zdobią je też zróżnicowane wielkością i kształtem sterczyny, pinakle, kolumienki, arkaturowe i tralkowe fryzy, nisze zwieńczone wimpergami, schodkowe szczyty.

Wewnątrz kościół jest otynkowany i częściowo pokryty polichromią. Nawy oddzielone są masywnymi, ośmiobocznymi filarami z laskowaniami (stanowiącymi przedłużenie żeber sklepiennych). Kruchta poprzedzająca nawę główną połączona jest z nią prostokątnymi drzwiami z motywem maswerków. Chór muzyczny otwarty jest na nawę główną ostrołukową arkadą. Ma drewnianą balustradę zdobioną fryzem z prostokątnych ażurów zakończonych łukiem trójlistnym ostrym. Prezbiterium, o szerokości nawy głównej, oddzielone jest od niej niewielkim wyniesieniem poziomu posadzki i przewężeniem ostrołukowej arkady tęczowej. Sklepienia w kościele są krzyżowe, jedynie w środkowym przęśle transeptu jest ono kryształowe. Przęsła w nawach rozdzielone są szerokimi pasami ostrołukowych gurtów oprofilowanych żebrami.

Wyposażenie kościoła jest w większości neogotyckie (ołtarze, ambona, konfesjonały, organy, ławy, stacje Drogi Krzyżowej). To ze starej świątyni w większości zostało przeniesione w 1959 do kościoła w Grabówce. Na miejscu pozostało między innymi kurdybanowe antepedium (1 połowa XVIII wieku), barokowa chrzcielnica z czarnego marmuru (2 połowa XVIII wieku), ludowe obrazy z 1 połowy XIX wieku, barokowe, XVIII-wieczne rzeźby, XVII-wieczna, promienista monstrancja, krucyfiksy procesyjne – barokowy, rokokowy i rokokowo-ludowy, obustronnie malowane, ludowe dwuskrzydłowe drzwi (1 połowa XIX wieku).

Ogrodzenie wokół kościoła – z czworolistnymi ażurami jako dekoracją i czterema neogotyckimi kapliczkami w narożach – jest mu współczesne.

Źródła:

  1. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 9 – powiat kraśnicki, Warszawa 1961

  2. Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998

Grafika losowa