Kościół pod wezwaniem św. Teodora w Wojciechowie

Parafia rzymskokatolicka w Wojciechowie istniała już w XIV wieku.

          Pierwotny kościół był pod wezwaniem św. Wojciecha - parafia posiadała patronat szlachecki, tzn. imię, które nosił dziedzic wsi, stawało się jednocześnie wezwaniem kościoła.

Na historii parafii odcisnęła swoje piętno reformacja. W 2 połowie XVI wieku istniał w Wojciechowie zbór kalwiński. Założył go niejaki Stanisław Spinek, który ograbił kościół katolicki z ornatów, naczyń liturgicznych i najpierw urządził w nim właśnie zbór a koniec końców zburzył. Parafia katolicka przestała istnieć, wierni musieli korzystać z posługi duszpasterskiej w Bełżycach. Pusty plac po świątyni katolicy odebrali kalwinom w 1627, wybudowano wtedy nowy kościół, ale Wojciechów nadal był filią parafii Bełżyce. W 1655 Paweł Bogusław Orzechowski, ówczesny właściciel Wojciechowa, zapisał 2 000 złotych polskich na budowę kolejnej świątyni.

Tę, która przetrwała do dziś, ufundował w 1725 jako votum wdzięczności Teodor Orzechowski - początkowo wyznawca kalwinizmu, który pod wpływem misji odprawianych w Wojciechowie przez oo. jezuitów przeszedł na katolicyzm. Usytuowany na niewielkim wzniesieniu kościół kolejni właściciele Wojciechowa, Morscy, w 1802 otoczyli ozdobnym parkanem. Ma on bramki o charakterze barokowym, zamknięte półokrągło, kryte dwuspadowymi daszkami ze sterczynami.

Od 1920 Wojciechów jest samodzielną parafią. W trakcie powojennego remontu gont na dachu kościoła wymieniono na blachę. W 1948 przybyła polichromia o tematyce biblijnej i historycznej dotyczącej Polski. Ostatni remont generalny (1983-1990) objął restaurację wieży, zmianę pokrycia dachu (na blachę miedzianą), wymianę oszalowania. Wszystkie zabytkowe obrazy poddano renowacji i konserwacji. Kościół otrzymał także nowy, drewniany wystrój wnętrza - dębową podłogę i ławki, wykonano (dostosowane do stylu wnętrza) ołtarz soborowy, ambonkę, chrzcielnicę i kredencję.
          Wojciechowska świątynia jest orientowana, drewniana o konstrukcji zrębowej, na podmurowaniu, oszalowana. Ma jedną, prostokątną nawę oraz nieco od niej węższe i niższe prezbiterium, też prostokątne, z zakrystią i sionką w przedłużeniu. Od zachodu do nawy przylega młodsza od niej kruchta. Strop w nawie wspiera się na czterech słupach. Chór na belkach z zaciosami podparty jest dwoma słupami. Belka tęczowa - dwiema przyściennymi półkolumnami. Dachy są dwuspadowe, nad nawą sygnaturka o charakterze barokowym, zwieńczona cebulastym hełmem.

          W barokowym, XVIII-wiecznym ołtarzu głównym znajdują się obrazy (też barokowe) adoracji Matki Boskiej Nieustającej Pomocy przez św. Kajetana oraz św. Teodora, przemalowane w późniejszym okresie. Do tego figury apostołów: św. Piotra i św. Pawła. Rokokowe ołtarze boczne (2 połowa XVIII wieku) mieszczą obrazy Madonny z Dzieciątkiem (w sukienkach, w rokokowej ramie) oraz Przemienienia Pańskiego, rzeźby św. Barbary, św. Katarzyny i aniołów. Mensy wszystkich ołtarzy zdobią antepedia z kurdybanu w stylu regencji (1 połowa XVIII wieku) - skóry o bogatym, tłoczonym ornamencie, malowanej i złoconej.

          Na wyposażeniu kościoła są także dwa barokowe obrazy Ukrzyżowania (połowa XVIII wieku), chorągiew pogrzebowa z XVIII wieku, rokokowa rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego, rokokowa monstrancja, barokowy kielich i kociołek na wodę święconą.

          W północno-wschodnim narożu ogrodzenia kościoła znajduje się dzwonnica pochodząca z tego samego, co on, okresu. Czworoboczna, drewniana, oszalowana, z rzędem otworów arkadowych w górnej kondygnacji i namiotowym, pobitym gontem dachem. Po przeciwnej stronie, w narożu południowo-wschodnim, stoi kostnica - prawdopodobnie z końca XVIII/początku XIX wieku. Murowana i otynkowana, w kształcie ośmioboku, ze stożkowym daszkiem pokrytym blachą (pierwotnie gontem) i zwieńczonym pazdurem.

Zmarłych początkowo chowano przy kościele. Zachował się tu nagrobek Felicjany z Fredrów Grodzickiej (zm. w 1892; Grodziccy byli od 1869 właścicielami Wojciechowa). W murze ogrodzenia umieszczono płytę z grobu Stanisława Spinka (z herbem Prus, zm. w 1578), znalezioną na miejscu dawnego cmentarza innowierczego.

          Na wschód od kościoła znajduje się cmentarz parafialny założony w 1846, połączony ze świątynią aleją kasztanową. Są tu grobowce panujących w Wojciechowie i okolicy rodów magnackich i szlacheckich, między innymi Dąbrowskich, grób Felicjana Grodzickiego i kaplica Świeżawskich. Była to zasłużona rodzina, zaangażowana w pomoc najbiedniejszym. Natalia Świeżawska (była córką Felicjana Grodzickiego, odziedziczyła majątek po jego śmierci) wspomagała finansowo ruch Lubelskich Kolonii Letnich, organizowany przez jej krewnego Eustachego. Ziemianie - społecznicy przyjmowali do siebie na pobyt wypoczynkowo-edukacyjny zaniedbane dzieci z miasta. Rodzina Świeżawskich aż do II wojny światowej mieszkała w niedalekich Palikijach, gdzie pozostał po nich elegancki pałacyk z początku XX wieku, niedawno odnowiony.

 źródła:

1. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z.1 - powiat bełżycki, Warszawa 1960

2. Wojciechów - wieś przy wieży. Ocalić od zapomnienia, red. Zofia Jośko i zespół, Wojciechów 2004