Neogotycki kościół w Jabłoniu to prawdopodobnie jedyna w Polsce świątynia św. Tomasza z Villanova.

             Żył on w latach 1486 - 1555, był hiszpańskim zakonnikiem (augustianinem), arcybiskupem Walencji. Słynął ze wspaniałych kazań i troski o biednych.

 Kościół został ufundowany przez Tomasza Zamoyskiego, właściciela majątku Jabłoń. Wybudowanie go stało się możliwe po ukazie tolerancyjnym z 1905, Zamoyski miał duże zasługi w staraniach o pozwolenie na budowę. Sam oprócz 10 tys. rubli przekazał grunt pod kościół, cmentarz i plebanię. Dołożyli się też mieszkańcy Jabłonia i okolicznych wsi.

 Projekt wykonał radzyński architekt Jan Olearski. Budowę rozpoczęto w 1909, świątynia została wyświęcona w 1912, ale dopiero w 1919, po odzyskaniu niepodległości, erygowano w Jabłoniu parafię.

 Kościół jest jednonawowy z transeptem i ze smukłą czterokondygnacyjną wieżą frontową, stylem nawiązuje do neogotyckiego pałacu (powtórzony motyw manierystycznych szczytów). Wnętrze ma skromne, rzuca się w oczy sklepienie gwiaździste, dekoracyjna balustrada chóru i witraże (wykonano je w Pracowni Witraży Artystycznych Białkowskich w Warszawie). Znajduje się tu historyzujący portret Jana Chrzciciela Zamoyskiego, biskupa przemyskiego, namalowany w 1910, z umieszczoną datą 1645 oraz dwa kobierce z XVIII wieku.

 W 2009 Olga i Mieczysław Melaniukowie ufundowali tablicę pamiątkową poświęconą Tomaszowi Zamoyskiemu. Jest on pochowany w krypcie pod prezbiterium.

                                                                                            Opracowała Marta Goździk

 źródła:

 Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998