Kościół pod wezwaniem Narodzenia NMP w Szóstce
Pierwotna drewniana cerkiew prawosławna w Szóstce została ufundowana w 1551 roku przez Stefana Zbaraskiego, późniejszego wojewodę trockiego. Następna, unicka, w kolacji Elżbiety Sieniawskiej, była wzmiankowana w 1726 roku. W 1758 roku wzniesiono kolejną, w 1780 roku jej kolatorami byli Czartoryscy, w 1883 roku była notowana jako prawosławna.
W latach 1888–1890 wybudowano nową cerkiew, murowaną, według projektu architekta Wiktora Iwanowicza Syczugowa z 1887 roku, z państwowego funduszu cerkiewno-budowlanego i składek parafian. W 1915 roku została ona opuszczona, w 1919 roku przejęta na kościół rzymskokatolicki. W trakcie przebudowy przeprowadzonej w 1922 roku między innymi usunięto prawosławne krzyże na kopule, zatynkowano część bizantyńskich ornamentów na elewacjach, wzniesiono ołtarze. W 1931 roku dobudowano zakrystię, w tym samym roku została erygowana parafia neounicka. W latach 1940–1944 świątynia była użytkowana jako cerkiew prawosławna, usunięto wówczas ołtarze, zdewastowano organy. Po ponownym przejęciu na kościół w 1946 roku wyposażenie zostało zrekonstruowane.
Budynek jest murowany z cegły i otynkowany, na podmurówce z ciosów kamiennych, frontem zwrócony na południe. Trójdzielny, na planie krzyża. Nawa kwadratowa, z prostokątnymi, wyodrębnionymi jako płytkie ryzality, niższymi ramionami krzyża. Prezbiterium jest węższe i niższe, prostokątne, o ściętych wschodnich narożach, z kwadratową zakrystią od zachodu. Od frontu prostokątny babiniec-przedsionek, z którego wyrasta wieża-dzwonnica.
Fasada jest parawanowa, dwukondygnacyjna (w dole kruchta, w górze wieża). Wzmacniają ją po bokach dwie potężne przypory, dzięki którym (i bardzo dużej kopule nad nawą) stosunkowo niewielka świątynia nabrała cech monumentalnych. Wejście okala domek portalowy z półkolistym tympanonem i figurą NMP z 1975 roku na szczycie. Wieża przepruta jest wysokimi przeźroczami zamkniętymi półkoliście, w elewacjach bocznych zwieńczonymi szczytem w ośli grzbiet. Nakrywa ją czteropołaciowy, kopulasty hełm otoczony szczycikami ze ślepymi okulusami.
Elewacje korpusu są dwukondygnacyjne (dolna kondygnacja boniowana), przedzielone gzymsem i kostkowym fryzem. Wieńczy je wydatny gzyms z ćwierćwałków, w nawie z imitacją fryzu z ukośnie ustawionych wozówek, od dołu zamknięty lambrekinem, w prezbiterium z fryzem arkadkowym. Elewacje zakrystii są gładkie. Ryzality w bocznych elewacjach nawy to rozbudowane domki portalowe (za Katalogiem zabytków…) z dużymi, półkoliście zwieńczonymi oknami i półkolistym szczytem z gzymsem koronującym, zamknięte łukiem w ośli grzbiet. Prezbiterium nakrywa dach pięciopołaciowy, nawę czterospadowy, z półkolistą kopułą na cylindrycznym bębnie, wszystkie dachy kryte blachą.
Według typologii B. Seniuka dawna cerkiew w Szóstce, z oryginalnym, rzadko spotykanym w architekturze cerkiewnej przykryciem dzwonnicy prezentuje styl wenecko-bizantyjski (odmianę „bizantyńskiego”, narodowego stylu rosyjskiego).
Wewnątrz nawa przekryta jest kopułą na bębnie, obniżoną, prezbiterium sklepieniem klasztornym, przedsionek drewnianym stropem. Chór ma drewniany, ażurowy parapet.
Ołtarz główny jest barokowy (1. ćw. XVIII wieku), jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem, jednoosiowy. Ujęty kompozytowymi kolumnami i ażurowymi uszami z motywem plecionej taśmy, zwieńczony przełamanym naczółkiem z wolutami. Pośrodku umieszczono pocerkiewny obraz Zaśnięcia NMP (po 1883 roku), na zasuwie obraz Trójcy Świętej z XX wieku. Powyżej, na osi belkowania kartusz z Okiem Opatrzności. Dwa ołtarze boczne są neobarokowe (po 1922 roku), z gipsowymi rzeźbami: w prawym św. Józefa, w lewym św. Antoniego.
Organy z 1922 roku warszawskiej firmy Adolf Homan, zdewastowane w czasie II wojny światowej, zostały odbudowane w 1945 roku przez Zygmunta Kamińskiego z Warszawy. Na wyposażeniu jest XIX-wieczny krzyż procesyjny o charakterze barokowym. Niedawno został odnaleziony (na wieży kościoła) i odrestaurowany obraz Chrystusa modlącego się w Ogrójcu, pochodzący jeszcze z cerkwi unickiej.
Źródła:
P. Cynalewska–Kuczma, Architektura cerkiewna Królestwa Polskiego narzędziem integracji z Imperium Rosyjskim, Poznań 2004
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VIII, z. 2 – powiat Biała Podlaska, Warszawa 2006
B. Seniuk, Prawosławne cerkwie guberni lubelskiej i siedleckiej zrealizowane według projektów arch. Wiktora Iwanowicza Syczugowa… [w:] Do piękna nadprzyrodzonego. Sesja naukowa..., Chełm 2003