Dzisiejsza data:

Kościół pod wezwaniem Przemienia Pańskiego w Wisznicach

           Parafia rzymskokatolicka w Wisznicach została erygowana w 1630, uposażona przez Krzysztofa Sapiehę, który także ufundował drewniany kościół. Ten spłonął w połowie XVII wieku, na jego miejscu wybudowano kaplicę, która niemal cudem ocalała z pożaru, które objął w 1705 całe miasteczko

           Kolejny kościół wybudowano w 1751, po 1796 został on odrestaurowany dzięki staraniom Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny, ówczesnej właścicielki Wisznic. Następny, z 1873 spłonął w 1908 (według J. Żywickiego była to barokowo-klasycystyczna, trójnawowa bazylika z wieżową fasadą). Na jego miejscu w 1909 powstała prowizoryczna drewniana kaplica, jednocześnie starano się o uzyskanie pozwolenia na budowę większej świątyni.

           W 1909 podpisano umowę z inż. Janem Olearskim z Radzynia Podlaskiego na projekt nowego kościoła i kierowanie pracami budowlanymi. Miała to być trójnawowa bazylika na planie wydłużonego krzyża z dwiema wieżami w fasadzie, murowana i otynkowana, w stylu neogotyckim. W 1912 władze wydały zgodę na rozpoczęcie budowy, do października wymurowano fundamenty i cokół, poświęcony został kamień węgielny. Prace przerwała wojna, w 1915 Rosjanie spalili drewno na rusztowania a Niemcy skonfiskowali cegły. W 1918 próbowano wznowić budowę, ale od parafii odłączały się kolejne wsie. Ostatecznie w 1920 na kościół przekształcono opuszczoną cerkiew. Została ona wyremontowana, w miejsce ikonostasu pojawił się ołtarz św. Antoniego. Notabene niezrealizowany projekt dla Wisznic Olearski wykorzystał prawdopodobnie przy budowie kościoła w Gęsi.

           W 1937, w oparciu o stare fundamenty oraz nowy projekt Bohdana Pniewskiego i Jana Cybulskiego, rozpoczęto budowę nowego kościoła. Znowu przerwała ją wojna, materiały zostały zarekwirowane. Mimo niesprzyjających warunków politycznych podjęto ją w 1945, ukończono w 1950. W 1955 kościół został konsekrowany. Część dawnego wyposażenia (dwa ołtarze boczne) została przeniesiona około 1961 do Woli Wereszczyńskiej.

           Kościół jest późnomodernistyczny z elementami neoromańskimi (za J. Żabickim), trójnawowy typu bazylikowego, z dwuwieżową fasadą i krótkim prezbiterium, ujętym kaplicą i zakrystią. Według J. Żywickiego miał nawiązywać tak w planie, jak i w bryle do świątyni, która spłonęła w 1908. Polichromia wewnątrz jest dziełem Zbigniewa Łoskota, wyposażenie rzeźbiarskie wnętrza – Wandy Pawłowskiej (ołtarze i ambona) oraz Walichnowskiego (konfesjonały i tron).

           Obok kościoła stoi murowana plebania wzniesiona w XIX wieku (zapewne około 1873), późnoklasycystyczna, kilkakrotnie przekształcana. Jest murowana z cegły i otynkowana, parterowa, z nowszym drewnianym pięterkiem. Ma rzut prostokąta, z dwukolumnowym, wgłębnym portykiem toskańskim od frontu oraz nowszą, dwukondygnacyjną werandą od tyłu. Wnętrza dwutraktowe, znacznie przekształcone. Elewacje wieńczy wydatnie profilowany gzyms, dachy są dwuspadowe, kryte blachą.

           Na położonym nieopodal kościoła starym cmentarzu parafialnym (założony około 1800) pochowana jest między innymi rodzina pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego, w tym dziadkowie – Anna z Nowomiejskich i Błażej Malscy, matka – Zofia z Malskich Kraszewska oraz bracia – Lucjan i Kajetan Kraszewscy.

Źródła:

Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 18 – powiat włodawski, Warszawa 1975

D. Tarasiuk i in., Śladami minionego czasu... Monografia gminy Wisznice, Wisznice – Lublin 2011

J. Żabicki, Leksykon zabytków architektury Lubelszczyzny i Podkarpacia, Warszawa 2013

J. Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998

Grafika losowa