Dzisiejsza data:

Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP w Skierbieszowie

          Pierwsza wzmianka o Skierbieszowie pochodzi z 1428, kiedy to biskup chełmski Jan z Opatowa Zborowski zwany Biskupcem ufundował kościół pod wezwaniem Opieki Bożej i Wniebowzięcia NMP. W 1436 erygował i uposażył parafię. W 1490 kościół spalili Tatarzy

           Budowę obecnego (z materiału uzyskanego z ruin skierbieszowskiego zamku) rozpoczęto w 1610, z fundacji biskupa chełmskiego Jerzego Zamojskiego. Trwała ona do 1632. W tym samym roku biskup Remigiusz Koniecpolski ufundował chór i konsekrował kościół. Był on remontowany między innymi w 1743 i w 1802 przez Ostrorogów. Został nieznacznie uszkodzony podczas I wojny światowej. Kolejny remont przeprowadzono w 1939. W 1942, po wysiedleniu ludności Skierbieszowa Niemcy zamienili kościół na magazyn zbożowy, przepadła wtedy większość cennego wyposażenia.

           Jest on murowany z kamienia, jednonawowy, renesansowy, z późniejszymi, masywnymi przyporami w narożach. Wydłużone prezbiterium zakończone jest półkoliście, przy nim znajduje się zakrystia. Do nawy przylega niewielka kruchta boczna. Od frontu wznosi się wieża z kruchtą w przyziemiu. Elewacje praktycznie bez dekoracji, zwieńczone są profilowanym gzymsem. Okna nieduże, zamknięte półkoliście. Dachy nad korpusem dwuspadowe (nad prezbiterium zakończony półkoliście), nad zakrystią i kruchtą pulpitowe. Wieża nakryta jest namiotowym dachem o lekko wygiętych połaciach, z latarnią i wydłużonym, cebulastym hełmem.

           Pierwsze plebanie przy kościele były drewniane. Na przełomie XVIII i XIX wieku wybudowano murowaną, z dachem krytym słomą. Uległa ona zniszczeniu w 1915. W to miejsce postawiono drewnianą (była wzmiankowana w 1924) – na planie wydłużonego prostokąta, z gontowym dachem. W 1925 powstał także dom parafialny i przytułek dla biednych.

           Na cmentarzu grzebalnym (założony przed 1817) znajduje się murowana, neogotycka kaplica grobowa Wołk–Łaniewskich, właścicieli położonych nieopodal Skierbieszowa Hajownik. Wybudowano ją pomiędzy 1822 a 1859 (J. Żywicki podaje, że przed 1857), według projektu Henryka Marconiego.

          W 1890 kaplica została gruntownie wyremontowana. Ucierpiała podczas I wojny światowej, ponownie ją odrestaurowano w okresie międzywojennym, ale w trakcie II wojny światowej uległa całkowitemu zniszczeniu.

          Odbudowę kaplicy (miała pełnić rolę cmentarnej) na bazie zachowanych pod ziemią fundamentów podjęto dopiero na początku lat 80. XX wieku, według projektu W. Bentkowskiego i S. Chmielowca, architektów z Zamościa. Trwała ona jeszcze w latach 90. Wprowadzono pewne zmiany w stosunku do pierwotnej budowli. Kaplica zrealizowana według planów Marconiego była nieorientowana, miała wejście od wschodu, sklepienie kolebkowe i ściany o grubości 60 cm. Po odbudowie stała się orientowana, wejście przeniesiono na ścianę zachodnią, wnętrze nakryto stropem Kleina, a ściany doprowadzono do grubości 38 cm.

          Mimo tych zmian charakter kaplicy został zachowany. Pozostała ona budowlą neogotycką, o analogicznym rysunku elewacji (poza tym, że całość została jakby obrócona o 180°). „Odwrócenie” budynku było niezbędne ze względu na zmianę topografii cmentarza, obecnie wejście znajduje się na wprost jednej z jego głównych alei.

          Kaplica jest murowana z cegły wiśniowej i obustronnie otynkowana, dwuspadowy dach ma pokryty dachówką. Jest jednoprzestrzenna, podpiwniczona, w rzucie prostokątna. Prostokątna elewacja frontowa zamknięta jest trójkątnym szczytem, z którego wierzchołka wyrasta niewielka wieżyczka sygnaturki. Na osi znajduje się ostrołukowy otwór głównego wejścia umieszczony w polu dużej, ostrołukowej blendy, powyżej rozetowe okno. Blenda jest gładko otynkowana, pozostałą powierzchnię dekoruje kształtowane w tynku boniowanie. Część łukowa otworu wejściowego i rozeta oprofilowane są kształtowanymi w cegłach i tynku opaskami.

          Na osi każdej z pozostałych elewacji znajduje się ostrołukowy otwór okienny (także z opaską nad łukowym zamknięciem). Elewacja tylna pokryta jest pseudoboniowaniem. Elewacje boczne są gładkie, zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym, boniowanie podkreśla jedynie boczne krawędzie.

          Na cmentarzu znajdują się też nagrobki okolicznych ziemian, między innymi XIX-wieczne Jana Lisenbartha (zm. 1876) i Faustyna Mościckiego (zm. 1885).

                                                                             Opracowała Marta Goździk

Źródła:

E. Niedźwiedź, J. Niedźwiedź, J. Siudak, Dzieje miejscowości gminy Skierbieszów, powiat zamojski, Skierbieszów – Zamość – Lublin 2015

J. Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998

Grafika losowa