Dzisiejsza data:

Kościół polskokatolicki pod wezwaniem św. Mateusza w Rudzie-Hucie

           Miejscowość Ruda pojawia się w źródłach historycznych w 1429 jako własność królewska. W kolejnych stuleciach należała między innymi do Uhrowieckich, Bartoszewskich, Noskowskich, Kamińskich i Trzcińskich. W 1883, po nabyciu tych dóbr Rafał Szulberg wybudował hutę szkła, dzięki której część wsi otrzymała nazwę Ruda-Huta. Z czasem ukształtowały się jeszcze miejscowości: Ruda-Opalin (ze stacją kolejową), Ruda-Kolonia (z kolonią niemiecką założoną w 1897) i Zarudnia (także zasiedlona przez kolonistów niemieckich).

           Na granicy Rudej-Huty i Zarudni znajduje się kościół, który powstał pod koniec XIX wieku (według A. Franeckiego w połowie XIX wieku) jako zbór ewangelicko-augsburski, z funduszy i przy udziale kolonistów. W 1947 budynek odkupił od nich Kościół polskokatolicki (drewniana świątynia tej wspólnoty od 1931 funkcjonowała w Chromówce, została rozebrana podczas II wojny światowej). W latach 1995 – 1998 przeprowadzono gruntowny remont obiektu (sklepienie, posadzka, chór, stolarka).

           Budynek jest murowany z cegły i częściowo otynkowany. Ma rzut wydłużonego prostokąta, z sakralną częścią wschodnią oraz częścią zachodnią przeznaczoną pierwotnie na kantorat (szkołę religijną dla dzieci kolonistów) i mieszkanie pastora. Elewacje są dosyć niskie, zwieńczone gzymsem kształtowanym w cegle, okna prostokątne, zamknięte odcinkowo. We frontowej (od wschodu) znajduje się wejście główne z otworem drzwiowym zakończonym ostrołukiem, po bokach okna. Fasadę wieńczy wydatny, trójkątny szczyt (w zasadniczej części otynkowany, z ceglanymi obramieniami) z wystającymi fragmentami jego płaszczyzny po bokach, zakończonymi półkoliście. Stanowią one jakby przedłużenie znajdujących się w szczycie okien (analogicznych do tych w parterze). Środkową część szczytu wypełnia kształtowany w cegle krzyż. Główny element dekoracyjny stanowi ornament o rokokowych motywach rocaille (za Obiektami zabytkowymi Chełma…), powtarzający się w fasadzie i płycinach nad oknami. Kościół ma dach dwuspadowy, kryty blachą. Nad jego częścią zachodnią wznoszą się dwa kominy dymne.

           Wnętrze jest znacznie przekształcone. Beczkowate sklepienie wspiera się na sześciu kwadratowych, drewnianych słupach, chór (nad wejściem) na czterech. Ambona jest drewniana. W ołtarzu głównym umieszczony jest malowany na płótnie obraz Chrystusa, w ołtarzu obok (według A. Franeckiego – w stylu greckokatolickim?) obraz św. Magdaleny. W ołtarzach bocznych figury NMP i św. Antoniego. Podczas II wojny zerwana została marmurowa posadzka, rozebrano wtedy także drewnianą dzwonnicę.

           Kościół został wpisany do rejestru zabytków w 1995. Stanowi on – jak pisze A. Franecki – przykład prowincjonalnego budownictwa sakralnego mniejszości wyznaniowej.

źródła:

1. A. Franecki, Ślady dziejów gminy Ruda-Huta, Chełm – Ruda Huta 2009

2. S. Korpysz, Z. Lubaszewski, Obiekty zabytkowe Chełma i powiatu chełmskiego. Zabytki architektury i budownictwa, Chełm 2016

 

Grafika losowa