Dzisiejsza data:

Kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Żulicach

            Cerkiew w Żulicach (najpierw prawosławna, potem unicka) istniała już w 1472. W 2 połowie XVIII wieku Ignacy Hadziewicz wybudował tu kaplicę. Obecny kościół został wzniesiony w latach 1827 - 1828 staraniem Wincentego Makomaskiego jako rodzinna kaplica grobowa (Makomascy byli właścicielami wsi od 1796). Po 1870 zamieniono go na cerkiew prawosławną (Dzieje miejscowości… podają, że najpierw, w 1870 na unicką, potem na prawosławną). Po ewakuacji ludności prawosławnej w czasie I wojny światowej parafia przestała istnieć. W 1919 świątynia stała się kościołem rzymskokatolickim (filią parafii Rzeplin). W 1944 została częściowo zniszczona przez UPA, odnowiona w 1945. W 1972 erygowano w Żulinie samodzielną parafię.

Kościół jest murowany z cegły i otynkowany, klasycystyczny, orientowany. Do prostokątnej nawy przylega węższe, czworoboczne prezbiterium z dwiema zakrystiami (późniejszymi) po bokach. Pod nawą jest krypta.

Fasadę tworzy portyk, którego cztery kolumny toskańskie podtrzymują trójkątny, ogzymsowany przyczółek. W głębi jest boniowana ściana, z wejściem zamkniętym półkoliście i ujętym uszatą, profilowaną opaską. Po bokach wejścia dwie nisze na posągi ujęte opaskami z kluczami, powyżej trzy kwadratowe otwory okienne w profilowanych obramieniach (obecnie zamurowane).

Boczne elewacje nawy podzielone są pilastrami, przy narożach parzystymi. Pomiędzy nimi znajdują się półkoliście zamknięte okna w opaskach, a poniżej ramowe płyciny. We wschodniej ścianie prezbiterium (ujętej pilastrami) jest oculus. W zakrystiach okienka prostokątne. Narożniki nawy i prezbiterium są boniowane, wokół kościoła biegnie wydatny okap. Dach nad nawą jest dwuspadowy, nad prezbiterium niższy, trójspadowy, nad zakrystiami pulpitowe, wszystkie kryte blachą.

Wewnątrz ściany nawy rozczłonkowane są pilastrami, pomiędzy którymi, we wnękach, znajdują się okna. Nawa i prezbiterium nakryte są sufitem na jednym poziomie. Murowany chór muzyczny, z prostym parapetem, wsparty jest na czterech kolumnach.

W nowszym ołtarzu głównym znajduje się obraz Ukrzyżowania z Matką Boską Bolesną, św. Janem Ewangelistą i Marią Magdaleną (1. połowa XIX wieku). Na wyposażeniu jest między innymi późnobarokowy kielich (XVIII wiek), miedziany pacyfikał z XVIII/XIX wieku, lichtarze o charakterze późnobarokowym (1862), ornaty i inne szaty liturgiczne z XVIII – XIX wieku.

W Żulicach znajdują się dwie kamienne figury przydrożne z 1. połowy XIX wieku, na klasycystycznych postumentach: Matka Boska Niepokalanie Poczęta (głowę posągu odtrąconą w 1945 przez UPA odtworzono w 1972) i św. Jan Nepomucen.

źródła:

  1. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T.VIII, z. 17 – Tomaszów Lubelski i okolice, Warszawa 1982

  2. J. Niedźwiedź, E. Niedźwiedź, E. Stąsiek-Witkowska, Dzieje miejscowości gminy Telatyn, powiat tomaszowski, Telatyn [s.n.], 2011

Grafika losowa