Dzisiejsza data:

Kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Rejowcu

Jest to dawna parafialna cerkiew greckokatolicka.

           Pierwsza w tym miejscu, drewniana, św. Jerzego była wzmiankowana od 1619, została ufundowana zapewne przez Rejów. Drugą, wybudowaną w 1720 z fundacji Rzewuskich (Seweryna, podczaszego koronnego i Wacława, wojewody podolskiego), rozebrano w 1796. W tym samym roku rozpoczęła się budowa obecnej, początkowo z fundacji Boreckiego o nieustalonym imieniu, prawdopodobnie starosty chełmskiego (według Obiektów zabytkowych…. – z fundacji Wiktoryna Zaleskiego), potem Józefa Ossolińskiego (ukończono ją w 1802). W 1864 świątynia została zamieniona na cerkiew prawosławną, w 1919 rekoncyliowana na kościół rzymskokatolicki. W latach 1941 – 1944 ponownie służyła jako cerkiew prawosławna, ludności ukraińskiej.

Była gruntownie restaurowana około 1830, po zdewastowaniu w latach 1944 – 1945 stopniowo popadała w ruinę (w latach 50. XX wieku zawalił się strop i dach), wyposażenie zostało częściowo rozkradzione, częściowo przeniesione do kościoła parafialnego. Dopiero w 1990 przeprowadzono generalny remont budynku, w 2002 pomalowano go i wzmocniono mury. Obecnie służy jako kościół cmentarny parafii św. Jozafata Kuncewicza w Rejowcu.

Budynek jest klasycystyczny, zwrócony prezbiterium na zachód, murowany z cegły i otynkowany. Ma rzut wydłużonego prostokąta z wydzielonym wewnątrz krótkim, prostokątnym prezbiterium. Po jego bokach znajdują się zakrystie z lożami na piętrze, wtopione w bryłę cerkwi.

Na zewnątrz wszystkie elewacje rozczłonkowane są pilastrami toskańskimi na wysokich, boniowanych cokołach. W elewacjach bocznych wąskie cokoły wspierają każdą parę pilastrów. W partiach bocznych trójosiowej fasady i analogicznej elewacji tylnej cała płaszczyzna kondygnacji przyziemia jest boniowana, tworzy ciągły cokół, wspierający pilastry pojedyncze. Elewacje obiega wieńczące belkowanie z fryzem tryglifowo-metopowym i ząbkowaniem. Wydłużone okna, zamknięte łukiem odcinkowym i prostokątny otwór wejściowy od frontu mają opaskowe obramienia.

Fasadę wieńczy trójkątny, ogzymsowany przyczółek z oculusem pośrodku. Ponad nim wysoki mur attykowy, który jest ożywiony w partiach bocznych dolnej strefy rzędem płycin i dekoracją zapewne z około 1830. Nad zryzalitowaną częścią środkową muru wznosi się wysoki szczyt w formie aediculi ujętej parami pilastrów i zwieńczonej trójkątnym przyczółkiem, z przeźroczem na sygnaturkę na osi. Elewacja tylna zwieńczona jest trójkątnym szczytem z okulusem.

Wewnątrz nawa jest czteroprzęsłowa, jej ściany rozczłonkowane płaskimi filarami przyściennymi z parami pilastrów toskańskich w dolnej strefie. Pilastry te podtrzymują odcinki belkowania z fryzem tryglifowo-metopowym, powyżej jest stiukowa dekoracja o motywie chust. Ściany obu zakrystii podzielone są jednakowo pilastrami dźwigającymi belkowanie z fryzem tryglifowo-metopowym, które tworzy balustrady lóż. Zakrystia północna otwarta jest do prezbiterium arkadami. Obie zakrystie nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi.

Chór muzyczny wsparty jest na dwóch filarach, jego parapet ma belkowanie analogiczne do tego w lożach. Z boków podchórza wyprowadzone są dwa wejścia na chór, ze schodkami w grubości muru, pośrodku wyodrębniona mała kruchta. Zachodnia ściana prezbiterium ma podziały architektoniczne ołtarza głównego – w formie aediculi o dwóch parach pilastrów toskańskich dźwigających trójkątny przyczółek. Na ścianach zachowały się resztki klasycystycznej polichromii (oprócz tej na stropie, odbudowanym): na pilastrach iluzjonistyczne kolumny korynckie, nad wnęką ołtarzową ornament o cechach rokokowych, w metopach rozety. W zakrystiach kominki klasycystyczne koniec wieku XVIII, murowane.

Dzwonnica pochodzi z końca XVIII wieku. Jest klasycystyczna, murowana z kamienia i otynkowana, kwadratowa. Naroża dolnej kondygnacji ujęte są parzystymi pilastrami toskańskimi, które dźwigają gzyms z ząbkowaniem i trójkątnym szczycikiem z każdej strony. Pomiędzy każdą parą pilastrów jest niewielkie, półkoliste okno. W narożach górnej kondygnacji są lizeny z płycinami, pomiędzy nimi otwory dzwonowe zamknięte odcinkowo. Dach namiotowy, kryty blachą.

źródła:

  1. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. VIII, z. 5 – powiat chełmski, Warszawa 1968

  2. S. Korpysz, Z. Lubaszewski, Obiekty zabytkowe Chełma i powiatu chełmskiego: zabytki architektury i budownictwa, Chełm 2009

Grafika losowa