Kościół pod wezwaniem Opieki św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła w Łosińcu
Dzisiejszy kościół to dawna greckokatolicka cerkiew parafialna św. Michała Archanioła.
Nie wiadomo, kiedy erygowano parafię, cerkiew była wzmiankowana w 1692. Fundację parafii odnowił w 1732 Michał Zdzisław Zamoyski, wojewoda smoleński. Wówczas według tradycji wzniesiono obecną świątynię (J. Górak podaje datę 1797). Po 1870 została zamieniona na prawosławną, w 1919 przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Była odnawiana zapewne w XIX wieku, także między innymi po 1919 (w 1935 wymieniono wieżyczkę nad nawą na obecną) i po II wojnie światowej – gontowe pokrycie dachów wymieniono wtedy na blachę, dobudowano nową zakrystię. W latach 70. XX wieku przeprowadzono remont we wnętrzu (między innymi zostało ono oszalowane), kolejne w 2000.
Kościół jest usytuowany na niewielkim wzniesieniu, wśród starych drzew. Orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej, na podmurówce, oszalowany. Pod wieńczącym elewacje gzymsem biegnie arkadkowanie wycinane w desce. Budynek ma rzut dwudzielny – do dużej, prawie kwadratowej nawy przylega nieco węższe prezbiterium (zrąb ma tej samej wysokości) zamknięte trójbocznie. Przy nim od północy i południa znajdują się dwie czworoboczne zakrystie z przedsionkami. Nawę od zachodu poprzedza niski przedsionek z czterosłupowym gankiem. Mniejsze, dwusłupowe ganki osłaniają wejścia od północy i południa.
Dachy nad gankami i nawą są dwuspadowe, z daszkami okapnikowymi w szczytach. Pod okapem przedsionków biegną gzymsy zdobione ząbkami i motywem skręconego sznura. Nad nawą wznosi się wysoka wieżyczka na sygnaturkę z latarnią i wydłużonym, cebulastym hełmem. Dach nad prezbiterium jest nieco niższy od dachu nawy, zakończony trójpołaciowo. Dachy nad zakrystiami są trójpołaciowe. Otwory wejściowe i okienne są prostokątne, odrzwia zachodnie ujęte ornamentem sznurowym.
Wewnątrz kościół nakryty jest płaskim stropem. Chór muzyczny, z profilowanymi belkami parapetowymi, wsparty na dwóch słupach. W lewym narożniku nawy znajdują się schodki na chór.
Ołtarz główny, z rzeźbami św. św. Piotra i Pawła oraz dwóch aniołów w szczycie, jest późnobarokowy (XVIII wiek). Znajduje się w nim ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem pochodząca zapewne z 1. połowy XVIII wieku, z tłem niegdyś złoconym, mocno przemalowanym, w późniejszej gipsowej sukience. W szczycie jest stary, mocno przemalowany obraz Chrystusa na krzyżu. W kościele znajduje się także ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem (2. połowa XVII wieku lub 1. połowa XVIII wieku) pochodząca z dawnego ikonostasu, z ozdobnym, współczesnym jej zwieńczeniem.
Do zabytkowych sprzętów liturgicznych należy między innymi klasycystyczna monstrancja promienista (1. połowy XIX wieku) z plakietkami, na których widnieje Bóg Ojciec, powyżej Duch Św. w postaci gołębicy oraz aniołki podtrzymujące koronę. Także cynowa hostiarka z XVIII – XIX wieku, kielich rokokowy (2. połowa XVIII wieku), gładki z XVIII wieku oraz o charakterze późnobarokowym (XVIII/XIX wiek), z kwiatowym koszyczkiem i główkami puttów, dwie pateny z XVIII – XIX wieku, ewangeliarz z 1690 – z rycinami wykonanymi z klocków, oprawiony w posrebrzane, ozdobne blachy, z rytymi przedstawieniami grupy Ukrzyżowania oraz czterech ewangelistów.
Stojąca obok kościoła dzwonnica typu wieżowego pochodzi być może z 1. połowy XVIII wieku (według publikacji Drewniane budownictwo sakralne… – najprawdopodobniej z 1900, ewentualnie z połowy XIX wieku). Jest drewniana o konstrukcji słupowo-ramowej, oszalowana, z listwowaniem. W rzucie czworoboczna, ma trzy wydzielone zadaszeniami kondygnacje. Szalunek środkowej, najwyższej, zwieńczony jest arkadkowaniem. Górna kondygnacja jest węższa i niska, otwarta z każdej strony trzema arkadami. Dach jest namiotowy, o lekko wklęsłych połaciach, zwieńczony balasem z krzyżem. Dawniej wraz z zadaszeniami był pobity gontem, obecnie blachą.
źródła:
-
Drewniane budownictwo sakralne – powiat Tomaszów Lubelski, powiat Hrubieszów, Lublin 2008
-
J. Górak, Dawne cerkwie drewniane w województwie zamojskim, Zamość 1984
-
Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII – woj. lubelskie, z. 6 – powiat hrubieszowski, Warszawa 1964