Dzisiejsza data:

Kościół filialny pod wezwaniem Podniesienia Krzyża Świętego w Dłużniowie

Wieś Dłużniów wzmiankowana była w 1489, data erekcji pierwszej cerkwi jest nieznana.

           W 1882 wzniesiono tu prawosławną cerkiew parafialną Podniesienia Krzyża Świętego (obecnie kościół filialny rzymskokatolickiej parafii Żniatyn). Poświęcono ją w 1895, była odnawiana przed 1939, ostatnio w latach 2005 - 2006.

Kościół usytuowany jest na wzgórzu przylegającym do parku dworskiego, otoczony wieńcem starych lip. Schodki prowadzące do niego z niżej położonej drogi flankowane są u dołu i u góry walcowatymi słupkami, które mają daszki w kształcie dzwonków. Obok kościoła stoi murowana, trójarkadowa dzwonnica.

Świątynia jest orientowana, drewniana o konstrukcji zrębowej, zwęgłowana na rybi ogon. Ma ceglaną podmurówkę, na zewnątrz jest oszalowana pionowo. Składa się z kwadratowych: prezbiterium zamkniętego trójbocznie, szerszej i dłuższej nawy, węższego (o szerokości równej prezbiterium) babińca. Przy prezbiterium od północy i południa są dwie czworoboczne zakrystie. Na zrębach prezbiterium, nawy i babińca (o równej wysokości) osadzone są wysokie, ośmioboczne tambury o jednakowej wysokości, przykryte ośmiopołaciowymi, podwyższonymi kopułami. Kopuły zwieńczone są dużymi latarniami w formie wieżyczek, nad babińcem i prezbiterium pozornymi (bez prześwitów), nad nawą oszkloną latarnią rzeczywistą.

Z zewnątrz w dolnej części dookoła biegnie wydatne zadaszenie wsparte na występujących belkach zrębu, z przerwami w miejscach ganków (od frontu oraz przy północnej i południowej elewacji nawy). Każdy ganek (pochodzą one zapewne z 1. połowy XX wieku) jest wsparty na sześciu słupach, przykryty dwuspadowym daszkiem z trójkątnym szczytem. Skromniejsze zadaszenia oddzielają zręby poszczególnych części korpusu od tamburów kopuł. Kopuły, daszki okapowe i dwuspadowe daszki nad zakrystiami kryte są blachą.

Wewnątrz kopuły są nakryte ośmiopolowymi, pozornymi sklepieniami, zakrystie stropami. Ściany pokrywa bogata dekoracja malarska ze scenami z życia Chrystusa i świętych. Zachował się pełny ikonostas oraz ołtarz główny datowany na  XIX wiek, neogotycki, drewniany, polichromowany złocony. Na wyposażeniu jest dwanaście cynowych lichtarzy z 1855.

Dawna cerkiew w Dłużniowie ma wiele analogi do tej z Chłopiatyna. Do tego, jak pisze J. Górak, podkreślone akcenty pionowe (wysokie tambury a zwłaszcza wydłużone kopuły) dają smukłą i lekką sylwetę, sprawiającą wrażenie monumentalnej. Tak jest faktycznie – świątynia dłużniowska jest największą trzykopułową cerkwią na Zamojszczyźnie.

źródła:

  1. Drewniane budownictwo sakralne – powiat Tomaszów Lubelski, powiat Hrubieszów, Lublin 2008

  2. J. Górak, Dawne cerkwie drewniane w województwie zamojskim, Zamość 1984

  3. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII – woj. lubelskie, z. 6 – powiat hrubieszowski,

Grafika losowa