Antoni Hempel
(13 czerwca 1865 Skorczyce – 19 grudnia 1923 Wałowice)
podróżnik, działacz społeczny i gospodarczy
rodzina
syn ziemianina Jana Joachima (1821 – 1892), właściciela majątku Skorczyce, członka Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim, i Emilii z Morchonowiczów herbu Jastrzębiec
rodzeństwo: Józef (1863 – 1891), doktor medycyny, żona Józefa Wojewódzka; Leon (1864 – 1924), ziemianin, działacz patriotyczny; Maria (1867 – 1929), mąż Felicjan Lechnicki; Zofia (1869 – 1896), mąż Henryk Nowakowski herbu Prus (II); Jan (1870 – 1946); Stanisław Paweł (1875 – 1922), żona Maria Zofia Świda-Polny herbu Grabie (1888 – 1970)
poślubił Halinę Katarzynę Krajewską herbu Leliwa (1882 – 1978), dzieci: Zdzisław (1908 – 1939), porucznik, żona Ilona Łozińska herbu Lubicz (1913 - 1992), zginął we wrześniu 1939; Teresa (1909 – 2004); Halina (1910 – 1993), mąż Kazimierz Czarnocki
biogram
Ochrzczony został w kościele w Popkowicach, pierwsze nauki pobierał w domu, następnie uczył się w gimnazjum w Lublinie, po jego ukończeniu kontynuował naukę na Wydziale Agronomicznym Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach. Podczas studiów uczestniczył w pracach Ligi Polskiej (potem Ligi Narodowej), był członkiem tajnej organizacji Związek Młodzieży Polskiej (ZET).
Po ukończeniu studiów wraz z puławskimi kolegami, Władysławem Płoskim i Michałem Ignacym Bojanowskim, wzięli w dzierżawę folwark Wrogocin koło Płocka, gdzie zorganizowali gospodarstwo rolne na zasadach spółdzielczych. Razem z chłopami pracowali na roli i dzielili się z nimi zyskami, równocześnie prowadzili tajną pracę kulturalno-oświatową wśród chłopów i nauczycieli ludowych. Władze rosyjskie zainteresowały się ich działalnością, nastąpiły rewizje i dochodzenia administracyjne. Płoski i Bojanowski zostali aresztowani, zaś Hempel zbiegł za granicę.
Wyjechał do Anglii, gdzie zaznajamiał się z angielskim kooperatywami rolnymi i organizacją związków zawodowych. Wziął udział w wyprawie Józefa Siemiradzkiego i Witolda Łaźniewskiego, zorganizowanej pod patronatem dziennika „Kurier warszawski”, mającej na celu zbadanie warunków przejazdów i stanu osadnictwa emigrantów polskich w Brazylii i Argentynie. W czasie podróży nadsyłał korespondencję do „Przeglądu Emigracyjnego”, a po powrocie do kraju wydał książkę Polacy w Brazylii, z mapką kolonii polskich w Panamie. Efektem wyprawy było też utworzenie w Kurytybie austro-wegierskiego konsulatu z obsadą polską, który miał roztoczyć opiekę nad wszystkimi osadnikami polskimi bez względu na to, z jakiego pochodzą zaboru.
Po powrocie do kraju został aresztowany przez władze carskie w związku ze sprawą Wrogocina i osadzony najpierw w Cytadeli Warszawskiej, potem w Płocku i Janowie. Został zwolniony z aresztu wobec niemożności postawienia mu zarzutów – brak był jakichkolwiek przepisów zabraniających takiego sposobu gospodarowania.
Hempel postanowił pozostać na Lubelszczyźnie i zająć się rolnictwem. Przejął pod zarząd dobra Zdziechowice w powiecie janowskim, a następnie wziął w administrację dobra Gościeradów, które wydzierżawił od Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Prowadził gospodarstwo rybne, wprowadził uprawę nowych gatunków zbóż i okopowych. Rozwijał działalność społeczno-gospodarczą opartą na zasadach kapitalizmu i solidaryzmu wsi kierowanej przez dwór.
Nabył majątek Wałowice koło Świeciechowa o osiadł tam na stałe. Został wybrany do II Dumy Rosyjskiej, pracował w Komisji Agrarnej. Po powrocie do Wałowic zajął się działalnością społeczną i gospodarczą.
Założył Stowarzyszenie Emerytalne Pracowników Prywatnych, był jednym z założycieli i kierowników dwóch instytucji ubezpieczeniowych „Ceres” i „Snop”, działał w organizacjach rolniczych, był czynnym członkiem Delegacji Gospodarstw Drobnych w sekcji Rolnej, działał w Polskiej Macierzy Szkolnej, Towarzystwie Rolnym i w kółkach rolniczych, które zakładał w okolicy Wałowic.
Został pochowany na cmentarzu w Świeciechowie.
kalendarium
1885 – ukończył gimnazjum w Lublinie
1885 – 1888 – studiował na Wydziale Agronomicznym w Puławach
1889 – wziął wraz z kolegami w dzierżawę folwark
1890 – aresztowanie Płoski i Bojanowskiego, wyjazd do Anglii
1891 – 1892 – brał udział w wyprawie J. Siemiradzkiego i W. Łaźniewskiego do Brazylii i Argentyny
1892 XII 12 – zakończył podróż i przez Kordyliery dotarł do Los Angeles
1893 – wydał książkę Polacy w Brazylii
1893 – przejął pod zarząd dobra Zdziechowice
1894 – współorganizował Polskie Towarzystwo Handlowo-Geograficzne we Lwowie
1894 – wziął w zarząd dobra Gościeradów
1901 – na Wystawie Rolniczo-Przemysłowej w Lublinie otrzymał srebrny medal za hodowlę karpi
1902 – jeden z założycieli Towarzystwa Ubezpieczeń od Gradobicia „Ceres”
1903 - jeden z założycieli Towarzystwa Ubezpieczeń od Ognia „Snop”
1906 – nabył majątek Wałowice
1906 – podjął inicjatywę utworzenia Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Rolnictwa, które później przekształciło się w Towarzystwo Urzędników Gospodarczych Rzeczypospolitej Polskiej (TUG)
1907 – został wybrany do II Dumy Rosyjskiej
1908 – 1923 – prezes TUG
1913 – w Centralnym Towarzystwie Rolnym wygłosił odczyt O uprawie chmielu, której był doskonałym znawcą
źródła:
Bzowski Z. Dzieje rodziny Hemplów, Warszawa 1987
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880
Marek Nasiadka, Powiat kraśnicki, leksykon krajoznawczy, Kraśnik 2010
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 28.01.2019