(15 III 1905 Popkowice - 24 IV 1988 Lubartów)

polonista, pedagog, regionalista

 

 Każdy może być społecznikiem

           Był jednym z dziewięciorga dzieci Benedykta (pracownika w popkowickim dworze) i Julianny z domu Kuszewskiej. Edukację rozpoczął w 1913 r. od nauki w dworskiej ochronce. Zainteresowania polonistyczne rozbudził w nim nauczyciel gimnazjum w Kraśniku, do którego młody Józef co roku przez kilka miesięcy chodził na piechotę (10 km). Po odbyciu służby wojskowej poszedł na studia – w 1933 r. został „magistrem filozofii w zakresie filologii polskiej” na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL.

          Po studiach  uczył języka polskiego w gimnazjum w Lublinie, potem w Białej Podlaskiej. Tam zastała go wojna. Przez rok prowadził na wsi wraz z żoną tajne nauczanie. Zagrożony aresztowaniem wyjechał do Lubartowa, gdzie zaczął pracę w spółdzielni „Rolnik”. W lipcu 1941 r. został aresztowany i skazany na karę śmierci (zarzut – uchylanie się od obowiązkowej rejestracji polskich oficerów rezerwy). Wyrok w 1942 r. zamieniono na pięć lat więzienia, więc przesiedział w nim (najpierw w Radzyniu Podlaskim, potem na Zamku w Lublinie) aż do wejścia Armii Czerwonej w lipcu 1944 r.   

          Jeszcze w 1944 r. rozpoczął pracę w gimnazjum w Lublinie, zaraz potem przeniósł się do Tomaszowa Lubelskiego. W latach 1949-54 uczył w Bychawie, a od 1954 r. aż do emerytury w liceum w Lubartowie. Po przejściu na emeryturę (1970 r.) przez kilka lat pracował jeszcze na część etatu, jednocześnie kierował Ogniskiem Metodycznym Języka Polskiego w Lubartowie.

          Nauczycielem był z zamiłowania. Zaangażował się także w pracę pozaszkolną z młodzieżą (teatr poezji), brał udział w życiu oświatowym i kulturalnym środowiska. Przez lata prowadził z sukcesami (nagrody na konkursach wojewódzkich i ogólnopolskich) koło recytatorskie. „Kultura języka była dla niego przejawem patriotyzmu, estetyka mówienia – formą wychowania przez sztukę” – pisze Jan Smolarz.  

          Przysłużył się też bardzo rozwojowi lubartowskiego ruchu regionalistycznego. Od początku czyli od 1965 r. był we władzach najpierw Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Lubartowskiej, a po zmianie nazwy – Lubartowskiego Towarzystwa Regionalnego (w tym przez kilka lat jako prezes zarządu). Jeden z inicjatorów i współredaktorów rocznika „Lubartów i Ziemia Lubartowska”. Autor kilkudziesięciu artykułów o tematyce regionalnej opublikowanych w różnych czasopismach i  wydawnictwach zbiorowych, w tym ponad czterdziestu tylko w lubartowskim roczniku.

          Interesowała go historia lokalna, w tym dzieje szkolnictwa, pisarze związani z Lubartowem (Klemens Junosza – Szaniawski, Wanda Śliwina), twórczość ludowa i amatorska. Rejestrował źródła do lokalnej bibliografii. Opublikował „Projekt wychowania regionalnego w szkole”. Napisał przewodnik turystyczny Lubartów i okolice (1983 r.), oprowadzał też grupy wycieczkowe. Był jednym z najbardziej znanych regionalistów Lubelszczyzny, reprezentował Lubartów na zjazdach, kongresach. Jako jeden z pierwszych otrzymał nagrodę im. Z. Klukowskiego (1985 r.) za wybitne zasługi w rozwoju regionalizmu.

          Został też odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Kierował się zasadą: „Każdy człowiek swoje zainteresowania i uzdolnienia w sprzyjających warunkach może wykorzystać z pożytkiem dla dobra społeczeństwa”.

          Pisał też wiersze, od 1960 r. był członkiem Nauczycielskiego Klubu Literackiego im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Wydane w 1983 r. jego Spotkania liryczne to komentarz do życia i pracy, refleksja nad losem człowieka uwikłanego w dylematy współczesnego świata. Opublikował też przejmujące wspomnienia z czasów okupacji. W rękopisie pozostał utwór sceniczny Kalena, oparty na podaniu ludowym z okolic Zawieprzyc

          Został pochowany na cmentarzu w Lubartowie, półtora roku później obok niego spoczęła żona Zofia – nauczycielka, żołnierz Armii Krajowej, malarka.   

 

                Marta Goździk                                                                            

 

Bibliografia:

1. Maria Kozioł, W dziesiątą rocznicę śmierci Józefa Lulka [w:] „Lubartów i Ziemia Lubartowska”. T.14, Lubartów 2000

2. Józef Lulek, Zapiski okupacyjne [w:] „Lubartów i Ziemia Lubartowska”. T.8, Lubartów 1980

3. Jan Smolarz, Józef Lulek (15.III.1905-24.IV.1988) [w:] „Lubartów  i Ziemia Lubartowska”, T.11, Lubartów 1990