Gościeradów
(do 30 grudnia 1999 Gościeradów Ukazowy) – wieś położona w powiecie kraśnickim, nad rzeką Tuczyn, dopływem Sanny, siedziba gminy wiejskiej
Wieś o bardzo starym rodowodzie składa się z kilku części: Gościeradów Plebański, Ukazowy, Folwark, Kolonia, Zastawie.
Zabytki:
Zespół klasycystycznego pałacu Prażmowskich (XVIII wiek), murowany, otoczony parkiem z bramą – łukiem triumfalnym (1820) czytaj więcej …
Historia:
Pierwszą wzmiankę o Gościeradowie spotykamy już w Dekrecie Monachusa z 1198, który poświadcza założenie w 1163 przez Jaksę kościoła i klasztoru Grobu Pańskiego w Miechowie. Wśród licznych nadań dóbr przez różne osoby na rzecz tego klasztoru wymieniony jest Gosciradic. Również w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego jest wzmianka, że około 1241 Tatarzy zniszczyli kościół w Gościeradowie.
Wieś była gniazdem rodu Gościeradowskich herbu Bogoria. Po wygaśnięciu rodu Gościeradowskich dobra przeszły w 1523 w ręce Tęczyńskich. Andrzej Tęczyński, wojewoda sandomierski, wybudował w Gościeradowie kościół, który został spalony przez Tatarów w 1501. Majątek należał następnie do rodziny Ostrowskich, od 1650 do Wacława Leszczyńskiego, od 1683 do Krasińskich, Krzysztofa i Konstancji z Kruszyna, Żurawskich, Józefa Szembeka i Aleksandry Żuławskiej (1699).
Od ostatnich właścicieli dobra nabył Romuald Wybranowski (pułkownik Jana III Sobieskiego, walczył pod Wiedniem), wraz z żoną Salomeą z Szembeków dokupili sąsiednie wsie: Liśnik Duży, Węglin i Szczecyn tworząc kompleks posiadłości gościeradowskich, który dotrwał do czasów działalności Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Ich jedyny syn odziedziczył Gościeradów, mieli z żoną Marianną z Karwickich jedyną córkę Salomeę, którą w 1781 poślubił Eligiusz Prażmowski, starosta mszczonowski, utalentowany muzyk. Eligiusz wybudował w Gościeradowie okazały pałac, a swoją jedyną córkę Mariannę wydał za mąż za Wojciecha Suchodolskiego, posła na Sejm, wielkiego mówcę. Dobra gościeradowskie zostały włączone do majątku rodziny Suchodolskich, których siedzibą była wieś Suchodoły obok Piasków. Po śmierci Wojciecha Gościeradów otrzymał starszy syn Franciszek. Po nim majątek przejął jeden z jego synów, Eligiusz. Zakochany w księżniczce Sapieżance z Galicji, po jej odmowie stał się odludkiem i mizantropem. Zamknął się w pałacu w Gościeradowie całkowicie poświęcając się muzyce, majątek został wydzierżawiony. Jednym z dzierżawców był Antoni Hempel. Eligiusz, umierając bezpotomnie, cały majątek zapisał Warszawskiemu Towarzystwu Dobroczynności, z przeznaczeniem pałacu na szpital dla ubogich.
Po II wojnie światowej mieściło się tu Państwowe Prewentorium Przeciwgruźlicze, a od 1979 pałac jest siedzibą Domu Pomocy Społecznej im. Hrabiego Eligiusza Suchodolskiego.
W czasie II wojny światowej Niemcy wybudowali w Gościeradowie baraki oraz magazyn amunicji. W latach 1942 – 1943 w utworzonym tu obozie pracy przebywało około 200 ludzi zatrudnionych przy budowie dróg. Dla kontroli dróg prowadzących do przeprawy przez Wisłę w Annopolu Niemcy planowali budowę umocnień na linii Szczecyn – Gościeradów – Księżomierz. Wybudowano jedynie jeden schron bojowy koło Gościeradowa, reszta umocnień nie została ukończona, większość z nich została zniszczona przez wkraczających Rosjan w 1944. Pozostał nie wysadzony bunkier, gdyż siła wybuchu potrzebna do jego zniszczenia mogłaby uszkodzić pobliski kościół.
W latach 70. XX wieku rozważano budowę elektrowni atomowej w pobliżu Gościeradowa, jednak cała inwestycja skończyła się w sferze planów.
Źródła:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880
Marek Nasiadka, Powiat kraśnicki, leksykon krajoznawczy, Kraśnik 2010
wiek)