Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP w Matczynie

 

           Pierwotny, drewniany został wystawiony w 1605 z fundacji Krzysztofa Ziemeckiego, dziedzica wsi. Uposażony w 1664, staraniem Andrzeja Pszonki, ówczesnego właściciela Matczyna. W 1679 erygowano tu parafię.

           Zapewne w 1730 wybudowano nowy kościół, również drewniany, ufundowany przez Jana Tarłę, wojewodę lubelskiego (wg innych źródeł ufundował go około 1686 Karol Tarło, starosta stężycki i wojewoda lubelski). Był on restaurowany około 1781 i w 1854 roku. W 1947 opuszczony w związku z przeniesieniem nabożeństw do nowej, murowanej świątyni. W 1955 został na nowo pokryty gontem. W 1981 przeniesiono go do Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie. Jest to najstarszy zachowany na Lubelszczyźnie drewniany kościół parafialny.

           Ma on konstrukcję zrębową, jest wzmocniony lisicami, oszalowany. Orientowany. Do kwadratowej nawy przylega węższe, prostokątne prezbiterium. Przy nim od północy znajduje się zakrystia ze skarbczykiem. Od zachodu do nawy przylega kruchta. Dach jest dwuspadowy, nad prezbiterium trójpołaciowy, z okapem wspartym na kroksztynach, kryty gontem. Nad nawą wznosi się wieżyczka na sygnaturkę o charakterze barokowym.

           Wewnątrz nawa i prezbiterium nakryte są pozornym sklepieniem kolebkowym, zakrystia i kruchta – stropem. Belka tęczowa jest profilowana, wsparta na kroksztynach. Chór muzyczny w zachodniej części nawy wspiera się na dwóch nowych słupach.

           Nowy kościół w Matczynie został wybudowany w latach 1937 - 1947 według projektu Jerzego Siennickiego. Jest murowany, jednonawowy, w stylu nowoczesnym. Wewnątrz znajduje się wyposażenie przeniesione z drewnianej świątyni.

           Ołtarz główny jest drewniany, barokowy (2. połowa XVII wieku), z obrazami Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Michała Archanioła oraz rzeźbami św. Stanisława BM, św. Wojciecha i św. Rocha. Na zasuwie znajduje się obraz Wniebowzięcia NMP z przełomu XIX/XX wieku. Dwa ołtarze boczne także są drewniane, barokowe (XVII wiek). Drewniana ambona jest późnobarokowa (koniec XVIII wieku). Przyścienna chrzcielnica - barokowa (XVIII wiek), z obrazem chrztu w Jordanie. Na chórze znajdują się XVIII-wieczne organy, w nawie barokowe ławki.

           Dzwonnica została wybudowana zapewne równocześnie z drewnianym kościołem. Jest drewniana, konstrukcji słupowej, oszalowana. Czworoboczna, dwukondygnacyjna, z arkadowymi otworami w górnej kondygnacji. Nakryta dachem namiotowym, gontowym. Dzwon z 1833 został odlany w Berlinie.

           Na cmentarzu przykościelnym znajduje się nagrobek Erazma Zarańskiego (zm. 1828), właściciela Matczyna. Do zespołu kościoła należy też budynek dawnego szpitala (wybudowany w 2. połowie XIX wieku) - murowany, gruntownie wyremontowany w 1989 roku.

           Na cmentarzu parafialnym znajduje się murowana kaplica grobowa właścicieli Matczyna, rodziny Ligowskich z 1905 roku.

Źródła:

1. S. Jadczak, Bełżyce – monografia miasta i gminy, Lublin 2002

2. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. VIII, z. 1 – powiat bełżycki, Warszawa 1960