Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Wojcieszkowie

Neogotycki kościół w Wojcieszkowie został wybudowany w latach 1897-1899.

Zastąpił on wcześniejszy, drewniany kościół, o którym wiadomo, że w 1769 ufundował go Michał Maurycy Suchodolski, chorąży chełmski. Pod koniec XIX wieku kościół ten był już w złym stanie i za mały. Pozwolenie na budowę nowego uzyskano z trudnością. Autor projektu jest nieznany. Budowę sfinansował ówczesny proboszcz, ks. Tadeusz Leszczyński oraz parafianie, a wśród nich właściciele wsi, hrabiowie Plater-Zyberk.

Zaraz po zakończeniu budowy świątynia wzbogaciła się o dębowy, neogotycki ołtarz główny według projektu Wincentego Bogaczyka. Potem doszły organy, ambona, chrzcielnica, konfesjonały, ołtarze boczne, ławy. Obie wojny kościół przetrwał prawie bez uszkodzeń, ale niemal od początku dawały o sobie znać błędy budowlane (krusząca się cegła). Uszkodzenia stąd wynikłe naprawiono dopiero na początku lat 50-tych.

Ołtarz główny

Kościół frontem skierowany jest na wschód, ku centrum miejscowości. Ma granitowy cokół, czerwonoceglane mury (na zewnątrz otynkowane tylko w polach kilku dekoracyjnych blend), wewnątrz jest otynkowany na gładko. Jest trójnawowy, typu bazylikowego, z dwiema wieżami w fasadzie (nawy są pięcioprzęsłowe, przy czym główna jest dwukrotnie szersza i wyższa od bocznych). Ma rzut wydłużonego prostokąta, zakończonego od zachodu trzema trójbocznymi absydami. Absyda środkowa, szersza od pozostałych, stanowi zakończenie prezbiterium (ma ono wysokość i szerokość nawy głównej). Absydy boczne zamykają przystawione do boków prezbiterium zakrystię (od południa) i kaplicę (od północy). Pod prezbiterium jest krypta. Do fasady przystawiony jest przedsionek (sięga do połowy jej wysokości) z ozdobnym portalem.

Fasada jest symetryczna, trójosiowa, z wieżami w osiach bocznych i przedziałem międzywieżowym pośrodku. Skromna - z jednym, niezbyt dużym oknem nad portalem wejściowym. Jej ramowe podziały tworzą piony skarp i sterczyn, w poziomie dzielą ją gzymsy i fryzy. Zastosowano tu kształtowane w cegłach, mocno wypukłe fryzy z ostrołuków i profilowane gzymsy oraz blendy w formie koła i trójliścia. W fasadzie są trzy otwory wejściowe - prostokątne, ale osadzone w ostrołukowych portalach. Ostrołukowy tympanon nad wejściem głównym wypełnia wykonany w sztucznym kamieniu i polichromowany relief ze sceną z życia św. Wojciecha. Dekorację pozostałych elewacji stanowią profilowane gzymsy wieńczące, a w zakrystii i kaplicy także fryzy z ostrołuków.

Tympanon nad wejściem głównym

 Wieże są wysokie (dwukrotnie wyższe od korpusu nawowego), trójkondygnacyjne, do drugiej kondygnacji wtopione w korpus. Wyżej ośmioboczne i nakryte ostrosłupowymi iglicami. W przyziemiach wież mieszczą się kruchty boczne, a wyżej dzwonnice.

Nawa główna i prezbiterium nakryte są dachami dwuspadowymi, absyda prezbiterialna trójpołaciowym. Nawy boczne mają nakrycia pulpitowe, zakrystia i kaplica wielopołaciowe, kruchta główna - dwuspadowe. Większość otworów okiennych, a także prześwity dzwonne są prostokątnie wydłużone i zwieńczone ostrołukami. Występują też okna prostokątne i w formie oculusów. Wejście do zakrystii jest prostokątne i zwieńczone łukiem odcinkowym.

Na zewnątrz kościół opięty jest skarpami. Skarpy wzmacniające naroża wież są uskokowe i dekorowane otynkowanymi na jasno blendami. Blendy te mają formę czworoliści oraz wydłużonych pasów zwieńczonych ostrołukami. Skarpy opinające boczne elewacje korpusu są masywne, bez uskoków i sięgają aż po gzymsy wieńczące. Ze wszystkich skarp wyrastają wysokie i ciężkie, oktogonalne sterczyny. Mają one formę ślepych wieżyczek osłoniętych ostrosłupowymi iglicami z betonu.

Wewnątrz nawy oddzielone są szerokimi, prostokątnymi filarami i ostrołukowymi arkadami. Od strony nawy głównej do filarów przylegają pilastry, na które spływają pasy międzyprzęsłowych gurtów. Ściany nawy głównej wieńczy profilowany gzyms, nad nim umieszczone są otwory okienne. Nawę główną od kruchty oddziela szeroka, ostrołukowa arkada (bogato oprofilowana), która stanowi również wsparcie dla umieszczonego nad kruchtą chóru muzycznego. Balkon chóru ma pełną, ceglaną balustradkę zdobioną fryzem z ostrołuków i pasami profilowanych gzymsów.

Widok chóru

Prezbiterium oddzielone jest od nawy głównej ostrołukową arkadą tęczową. Jej część łukowa jest dekorowana ozdobną opaską z formowanych w zaprawie liściastych czołganek. Kaplicę oddziela od nawy bocznej ścianka z ostrołukowym wejściem. W witrażu umieszczonym w oknie kaplicy jest (obok wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej) jest widok starego, drewnianego kościoła i dzwonnicy.

Główne części kościoła przykryte są sklepieniami krzyżowymi, porozdzielanymi ostrołukowymi gurtami. Przyklejone do nich stiukowe żebra i roślinne zworniki sugerują, że są to sklepienia krzyżowo-żebrowe, a w prezbiterium nawet gwiaździste. W przedsionku kruchty głównej i w kruchtach bocznych są płaskie sufity. Nakrycie chóru muzycznego stanowi ostrołukowa kolebka.

Wyposażenie kościoła dostosowane jest do jego stylu. Oprócz wyżej wymienionego neogotyckie są także: stacje Drogi Krzyżowej, feretrony, liczne mosiężne lichtarze, relikwiarze, świeczniki, żyrandole, szafy i komody w zakrystii.

Źródła:

Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998