Dzisiejsza data:

Na początku XX wieku parafia Mełgiew, choć bardzo duża, posiadała tylko maleńki, drewniany kościół, pochodzący jeszcze sprzed połowy XVIII wieku.

          Ze względów finansowych parafianie nie podjęli wezwania proboszcza do budowy nowego, większego. Postanowiono rozbudować stary, według planów Stefana Szyllera, wziętego wówczas architekta. W ostatniej chwili jednak zapadła decyzja o budowie nowej świątyni. Projekt sporządził inżynier gubernialny z Lublina, Ksawery Drozdowski. Pozwolenie na budowę u władz zyskano bez problemu, ruszyła ona w 1906 i zakończyła się rok później. Wykańczanie kościoła wewnątrz trwało jeszcze kilka lat. Część wyposażenia przeniesiono ze starego kościoła (notabene – on sam został zamieniony na budynek mieszkalny).Nową świątynię poświęcono w 1910, była to też okazja do patriotycznej manifestacji. W 1917 wymurowano ogrodzenie dopasowane do neogotyckiego stylu kościoła. Dopiero w 1929 pojawiła się ambona. Obie wojny światowe kościół przetrwał bez większych uszkodzeń.

Jest to świątynia trójnawowa, typu bazylikowego (nawa główna wyższa od bocznych, z własnymi oknami), na rzucie krzyża łacińskiego. Prezbiterium zwrócona na zachód. Jej bryłę tworzą: trójprzęsłowy korpus, pięcioprzęsłowy transept oraz jednoprzęsłowe, prostokątne prezbiterium zamknięte trójboczną absydą. Do południowego boku prezbiterium przylega prostokątna, dwuprzęsłowa zakrystia poprzedzona trójprzęsłowym przedsionkiem. Do północnego – analogicznie rozwiązana kaplica. Od frontu wznosi się masywna, kwadratowa, czterokondygnacyjna (dwie dolne kondygnacje wtopione są w korpus kościoła) wieża. Zwieńczona jest ona smukłym hełmem w formie ośmiopołaciowej, ostrosłupowej iglicy z koroną z trójkątnych pseudowimperg. W przyziemiu wieży jest kruchta, po jej bokach lokalności i kruchty boczne. Zewnętrzne ściany kościoła są oskarpowane. Skarpy w narożach wieży zwieńczone są pseudowieżycami.

Nawa główna, transept i prezbiterium są tej samej wysokości, wieża dwukrotnie od nich wyższa. Nawa główna i transept przykryte są dachami dwuspadowymi, prezbiterium wraz z absydą pięciopołaciowym, nawy boczne, zakrystia i kaplica – jednospadowymi. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się wieżyczka na sygnaturkę (drewniana, ale w całości obita blachą).

Okna i prześwity dzwonne mają wykroje ostrołukowe, w szczytowych ścianach transeptu są ponadto duże otwory rozetowe z maswerkami. W oknach witraże. Wejście główne do kościoła opracowane jest dekoracyjnym, ostrołukowym portalem. Ma on uskokowo profilowane krawędzie i wimpergę dekorowaną motywem czworoliścia.

Kościół wymurowano z cegły zendrówkowej oraz oblicówki, którą wyłożone są zewnętrzne elewacje. Z intensywnie wiśniowym kolorem oblicówki kontrastują elementy otynkowane na biało: portal wokół głównego wejścia wraz z wimpergą, skarpy, pola blend, gzymsy, opaski wokół otworów okiennych. Podkreślają one kontury i profile budowli. Oprócz gzymsów profilowanych i kroksztynowych oraz licznych ostrołukowych blend elewacje kościoła zdobią też schodkowe szczyty w zamknięciu ramion transeptu i w fasadzie.

Wewnątrz kościół jest gładko otynkowany, część powierzchni polichromowana. Posadzka z terakoty. Nawę główną oddzielają od bocznych masywne filary oraz szerokie, ale niewysokie prostokątne arkady, zamknięte spłaszczonym łukiem. W narożach filarów wiązki laskowań. Ponad arkadami, wzdłuż nawy głównej, ścian prezbiterium i transeptu biegnie dekoracyjny fryz ze stiuku – pas rozetek i czworoliści. Nad nawą nadwieszony jest balkon chóru muzycznego z drewnianą, ażurową balustradą. W prezbiterium, transepcie i nawie głównej są sklepienia gwiaździste oraz szerokie pasy gurtów o ostrołukowych łękach. Sklepienia mają roślinne zworniki, cienkie, polichromowane na czerwono żebra i wysklepki malowane na biało. Żebra spływają na roślinne kapitele laskowań filarów. Przęsła naw bocznych rozdzielają pasy gurtów o łękach półkolistych. W nawach bocznych są prawie płaskie sklepienia kolebkowe o przekroju koszowym, ale „przyklejone” do nich żebra ze stiuku nadają im charakter sklepień krzyżowo-żebrowych. Zakrystia i kaplica nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, a ich przedsionki krzyżowymi. W kruchcie głównej również są sklepienie krzyżowo-żebrowe, w kruchtach bocznych i lokalnościach przy wieży – krzyżowe.

Większość elementów wyposażenia wewnętrznego (ołtarz główny i dwa boczne, ambona, organy, konfesjonały) ma charakter neogotycki. Ołtarz główny w dębie wykonał Wincenty Bogaczyk. Kolejne dwa ołtarze boczne są rokokowe (koniec XVIII wieku), w lewym barokowy obraz św. Tekli i w zwieńczeniu barokowo-ludowy św. Antoniego, w prawym barokowy św. Jana Nepomucena, św. Mikołaja (XIX wiek) na zasuwie i barokowy św. Jacka Odrowąża w zwieńczeniu. Podczas ostatniej renowacji (1996 - 1998) ołtarze pozłocono.

W rogu przykościelnego cmentarza stoi murowana dzwonnica z końca XVIII wieku.

Źródła:

  1. Katalog zabytków sztuki w Polsce, T VIII, z. 10 - powiat lubelski, Warszawa 1967

  2. Jerzy Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998

 

Grafika losowa