Kościół pod wezwaniem św. Katarzyny w Czernięcinie

           Pierwszy kościół w Czernięcinie został ufundowany przed 1394 przez Dymitra z Goraja, zapewne wraz z erekcją parafii. W 1406 potwierdzono jej uposażenie

           Następny kościół ufundowali w 1425 Jan Biskupiec, biskup chełmski i Dobrogost z Szamotuł. W 1530 zamieniono go na filialny, został przyłączony do parafii w Turobinie. Według wizytacji z 1671 był już w bardzo złym stanie, w 1728 zanotowano, że od czterech lat powstaje nowy. W 1741 stary kościół się zawalił. W 1750 nowy nie był jeszcze ukończony, budowę przeniesiono na nowe miejsce. Wizytacja z 1774 wspomina o istniejącym już kościele, musiał więc on zostać wybudowany pomiędzy 1751 a 1774 (za J. Górakiem). Wkrótce jednak i on zaczął chylić się ku upadkowi, wobec czego w 1803 przygotowano materiały do budowy świątyni murowanej, która jednak nie powstała.

           Obecny kościół został wystawiony w latach 1857–1858 (przywrócono wtedy także parafię), według projektu Władysława Gisgesa, budowniczego Ordynacji Zamojskiej. Był restaurowany w 1897, odnowiony i rozbudowany (przedłużenie i dostawienie dwóch kaplic bocznych) w 1907.

           Jest on orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej, oszalowany (na zewnątrz pionowo z listwowaniem), na ceglanym podmurowaniu. Nawa prostokątna, z dwiema prostokątnymi kaplicami po bokach i takąż kruchtą od frontu. Prezbiterium nieco węższe, zamknięte trójbocznie, z prostokątną zakrystią od północy.

           Na zewnątrz zręby nawy, kaplic i prezbiterium są równej wysokości, zrąb kruchty znacznie niższy. Dachy nad nawą, kruchtą i prezbiterium dwuspadowe (ten ostatni zakończony trójbocznie), nad kaplicami trójpołaciowe, nad zakrystią pulpitowy, wszystkie kryte blachą (dawniej gontem). Nad prezbiterium wznosi się wieżyczka sygnaturki. 

           Wewnątrz nawa i prezbiterium nakryte są pozornym sklepieniem kolebkowym, kaplice, zakrystia i kruchta stropem. Chór muzyczny wsparty jest na dwóch słupach. Zamiast belki tęczowej umocowano stalowy ściąg, na nim krucyfiks z XVIII (?) wieku.

          Ołtarz główny jest rokokowy (około połowy XVIII wieku), z obrazem św. Katarzyny, zapewne z tego samego czasu. Ołtarz boczny prawy (w prezbiterium) jest późnorenesansowy, z 1. połowy XVII wieku, z rzeźbionymi główkami aniołków i hermami obciętymi u dołu. W nim obraz św. Mikołaja z 1875, w zwieńczeniu obrazki Nawiedzenia i Matki Boskiej z Dzieciątkiem, współczesne ołtarzowi.

           W kaplicy południowej znajduje się także ołtarz późnorenesansowy (1. połowa XVII wieku), z późnobarokowym zwieńczeniem (1. połowa XVIII wieku), gruntownie przekształcony w 1936. W części środkowej obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z XIX (?) wieku, o cechach ludowych, po bokach obrazy św. Dominika i św. Róży z Limy, oba z 1. połowy XVII wieku, przemalowane. W zwieńczeniu rzeźby czterech puttów oraz Veraicon (1. połowy XVIII wieku).

           Kropielnica z piaskowca (dawna chrzcielnica) pochodzi zapewne z 1. połowy XVII wieku, barokowy feretron, z płaskorzeźbą Trójcy Św. z około połowy XVIII wieku. Na wyposażeniu jest barokowy kielich (początek XVIII wieku) i gładki z XVIII wieku oraz barokowy pacyfikał (koniec XVII wieku). 

                          

           Dzwonnica została wzniesiona w 1857. Jest drewniana, konstrukcji słupowej, oszalowana, na rzucie kwadratu. Górna kondygnacja węższa, oddzielona daszkiem okapowym, z wydłużonymi otworami dzwonowymi, które opatrzone są drewnianymi żaluzjami. Daszek namiotowy, kryty blachą.

Źródła:

J. Górak, Kościoły drewniane Zamojszczyzny, Zamość 1986

Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 8 – powiat krasnostawski, Warszawa 1960