Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gilowie

Gilów należał pierwotnie do parafii Goraj.

           W 1932, w obawie przed rozprzestrzenieniem się wpływów tzw. sekty Hodura (Polski Narodowy Kościół Katolicki) działającej w sąsiedniej wsi, erygowano w Gilowie samodzielną parafię. Weszły do niej wsie: Gródki, Gilów, Hosznia Ordynacka oraz Kondraty. Kościół został wzniesiony w latach 1929 - 1932 z fundacji Kurii Biskupiej w Lublinie i inicjatywy biskupa Mariana Fulmana. Budowę prowadził majster Oleszek z Bononii. Budynek powiększono w 1938 (zakrystia) i w latach 50. XX wieku (przedłużenie, transept – dwie boczne kaplice, wymiana stropu na pozorne sklepienie). W 1994 dobudowano przedsionek.

           Kościół położony jest na końcu wsi, otoczony drzewami. Jest orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej, na podmurówce, obustronnie oszalowany (na zewnątrz deskami w układzie pionowym z listwowaniem, wewnątrz poziomo i pionowo). Pierwotnie miał plan prostokąta z trójbocznym zamknięciem, z kruchtą od frontu i zakrystiami po bokach prezbiterium. Obecnie na rzucie nieregularnego krzyża, z dwiema kaplicami po bokach.

           Na zewnątrz nawa, kaplice i prezbiterium mają zrąb na równej wysokości. Niespotykane rozwiązanie stanowi wejście do zakrystii północno-zachodniej – przez wąskie przejście zewnętrzne za ścianą kaplicy. Otwory okienne są prostokątne, o zróżnicowanej wielkości. Dachy dwuspadowe, nad prezbiterium wielopołaciowy, nad kaplicami nieco niższe, trójpołaciowe, obecnie wszystkie kryte dachówką. Nad nawą wznosi się czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę, z daszkiem o wklęsłych połaciach. W szczycie dachu nawy jest duże okno chóru muzycznego, w kształcie leżącego prostokąta.

            Wewnątrz pierwotnie kościół nakryty był stropem, zastąpiono go pozornym sklepieniem kolebkowym o łuku obniżonym (w prezbiterium niższym o 30 cm od sklepienia nawy). W kaplicach są kolebki o łuku pełnym, zachodzące w formie lunet na sklepienie nawy. Chór muzyczny wspiera się na dwóch słupach. Zamiast belki tęczowej jest stalowy ściąg.

           Wystrój kościoła ma charakter raczej ludowy, stylizowany na barok i rokoko (za D. Żółw).

           W południowo-wschodnim narożniku cmentarza przykościelnego stoi drewniana dzwonnica typu brogowego, współczesna kościołowi.

źródła:

J. Górak, Kościoły drewniane Zamojszczyzny, Zamość 1986

G. Ruszczyk, Drewniane kościoły w Polsce 1918-39. Tradycja i nowoczesność, Warszawa 2001

D. Żółw, Atrakcje turystyczne gminy Goraj [w:] Dzieje Goraja, red. Z. Ł. Baranowski, Goraj-Lublin 2010