Dzisiejsza data:

Dwór w Gałęzowie

Pierwsze wzmianki o folwarku w Gałęzowie pochodzą z XV wieku.

           W XVIII wieku wieś przeszła w ręce Skarbek-Kiełczewskich herbu Abdank, wówczas jednego z najzamożniejszych rodów w Lubelskiem. W 1784 po ślubie Anny Kiełczewskiej, chorążanki lubelskiej z Andrzejem Alojzym Koźmianem, miecznikiem a potem sędzią ziemskim lubelskim Gałęzów stał się gniazdem rodowym Koźmianów.

           Jak pisze M. Dębowczyk, nie wiadomo, czy Koźmianowie zamieszkali w starym dworze pochodzącym jeszcze sprzed 1738 (data pierwszej wzmianki), czy wybudowali tu nowy i czy ten zachowany do naszych czasów wzniesiono dopiero po formalnym objęciu majątku. Na podstawie badań architektonicznych ustalono, że obecny budynek powstał w dwóch etapach. Część zachodnią stanowi pierwotny dwór, wybudowany najwcześniej w połowie XVIII wieku. Część wschodnia powstała w wyniku rozbudowy przeprowadzonej być może pod koniec XIX wieku.

           Po Andrzeju Alojzym Koźmianie Gałęzów przejął jego syn Wincenty. Wokół dworu założył on rozległy park krajobrazowo-spacerowy, wykorzystując naturalną, urozmaiconą rzeźbę terenu. Drugi syn, Kajetan, oświeceniowy poeta i publicysta, osiadł w Piotrowicach. W 1908 Gałęzów kupił kuzyn Koźmianów, Konstanty Przewłocki. Ostatnią właścicielką majątku była (od 1928) Teresa z Przewłockich, 1° voto Romanowa Rostworowska, 2° voto Stefanowa Zakrzeńska. Uciekła wraz z rodziną w 1944 przed Armią Czerwoną. Po II wojnie światowej (do 2000) budynek dworu był użytkowany przez szkołę podstawową. W 1957 został gruntownie odnowiony wraz z przebudową wnętrza. Po zamknięciu szkoły opustoszały niszczał. Został odkupiony przez potomków przedwojennych właścicieli, obecnie trwa jego gruntowana restauracja.

           Dwór położony jest na wzgórzu, wśród parku. Jest drewniany, o konstrukcji zrębowej, w 1957 został obmurowany cegłą i otynkowany (aktualnie pozbawiony tej obudowy). Pierwotnie miał kształt litery L, obecnie jest prostokątny, z dwoma niesymetrycznie rozmieszczonymi gankami od frontu. Jeden, czterokolumnowy poprzedza dawną sień na przestrzał (później przebudowaną), drugi, nowszy usytuowany jest przy dawnej sali balowej (potem podzielonej na dwa pomieszczenia). Czterospadowy dach z wystawkami i dwuspadowe dachy z okapami nad gankami pokryte są nowym gontem.

          Krajobrazowy park ze starym drzewostanem (lipy, modrzewie, sosny) jest zaniedbany.

źródła:

M. Dębowczyk, Śladami Koźmianów, Przewłockich, Kowerskich, Bychawa 2003

Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 4 – powiat bychawski, Warszawa 1960

Grafika losowa