Dwór i park w Siedliszczu

W XVII wieku istniał w tym miejscu dwór obronny.

           Na jego miejscu Wojciech Węgliński, podstoli buski wybudował około 1760 kolejny dwór, drewniany, otoczony parkiem (w tymże roku z jego inicjatywy lokowano Siedliszcze). Po II wojnie światowej budynek był wykorzystywany jako szkoła, a obecnie mieści się tutaj przedszkole samorządowe. W 1920 został powiększony o przybudówkę zachodnią, w 1960 o wschodnią. Podczas tej drugiej przeróbki zlikwidowano także czterokolumnowy portyk z tarasem, pozostał tylko murowany podest ze schodami. Budynek był wielokrotnie remontowany, ostatnio w 2005 (po pożarze zachodniego skrzydła) i obecnie, w związku z zagrożeniem katastrofą budowlaną.

           Późnobarokowy dwór jest drewniany (o konstrukcji zrębowej) i otynkowany, na podmurowaniu, frontem zwrócony na północ. Ma rzut prostokąta, część środkowa jest piętrowa, części boczne parterowe. Pierwotnie był jedenastoosiowy, z płytkimi, trzyosiowymi ryzalitami pośrodku elewacji głównej i ogrodowej. Elewacje części bocznych rozczłonkowane są oszalowanymi pilastrami, wspierającymi profilowany gzyms wieńczący. Piętro ryzalitów oddzielone jest gzymsami kordonowymi i zwieńczone trójkątnymi szczytami (ryzalit frontowy został przekształcony w 1920, z tego czasu pochodzą ząbkowe fryzy pod gzymsami i dekoracja szczytu). Okna są prostokątne, kilka od frontu zostało poszerzonych w 1920. Budynek nakrywa łamany, czterospadowy dach z pierwotną więźbą i nowszymi wystawkami (z około 1920), kryty blachą.

           Wnętrze jest dwutraktowe, ma układ symetryczny, z sienią i salonem na osi. Z sieni prowadzą na piętro jednobiegowe schody. W ścianie południowej są nisze po obu stronach wejścia do salonu. Na suficie malowany, klasycystyczny plafon (około 1840 - 1850) o motywach między innymi rozet i masek. W salonie narożnik północno-wschodni i północno-zachodni są ścięte, w tym drugim znajduje się nisza na piec. W pokojach bocznych zachowały się późnoklasycystyczne kominki (około 1840 - 1850), dwa stiukowe i jeden żeliwny.

           Częściowo zachował się park założony w latach 1783 – 1790, zdewastowany w okresie międzywojennym (wycięto około 60% drzew, w tym stare lipy o kilkumetrowych obwodach). Obecnie założenie parkowe ma powierzchnię 1 ha. Usytuowane jest na wzgórzu otoczonym od południa i zachodu stawami. Zachowała się brama wjazdowa i gazon, w centrum którego rośnie dąb szypułkowy. Wokół gazonu jest aleja obsadzona brzozami i lipami. Za dworem znajduje się zaniedbany ogród użytkowo-spacerowy.

źródła:

Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. VIII, z. 5 – powiat chełmski, Warszawa 1968

S. Korpysz, Z. Lubaszewski, Obiekty zabytkowe Chełma i powiatu chełmskiego. Zabytki architektury i budownictwa, Chełm 2016