kaplica Zajdlerów

Kaplica Zajdlerów, położona w nowszej części cmentarza, została wybudowana w 1909 jako mauzoleum Władysława Zajdlera, szanowanego chełmskiego rejenta i jednocześnie rodzinny grobowiec. Jest ona neogotycka (prawdopodobnie projektu Stanisława Diehla vel Dila, ówczesnego architekta powiatowego), na rzucie kwadratu, jednokondygnacyjna, fasadą skierowana na wschód. Murowana z czerwonej cegły, na kamiennym cokole. Z elewacjami kontrastują kształtowane w betonie ozdobne obramienia portalu i niektórych okien, a także fryzy, gzymsy, dekoracyjne kolumienki, sterczyny i daszki uskokowych skarp. W podpiwniczeniu mieszczą się krypty grobowe.

Naroża kaplicy są oskarpowane, wieńczy ją gzyms wyłamujący się w każdej elewacji w trójkątne szczyciki. Nakryta jest wysmukłym, namiotowym dachem z czerwonej dachówki. Elewacja frontowa jest trójosiowa, z ostrołukowym otworem wejściowym na osi środkowej i analogicznymi okiennymi (wąskimi) na osiach bocznych. Granicę pól podkreślają prostokątne, wydłużone nisze i wstawione w nie kolumienki o roślinnych kapitelach. Otwór wejściowy ujęty jest potrójną, profilowaną w betonie opaską ostrołukowego portalu. Dwuskrzydłowe, metalowe drzwi mają ostrołukowe prześwity w każdym skrzydle i takież nadświetle - dekorowane żeliwną armaturą o wzorze maswerków i wypełnione witrażami. W szczycie fasady umieszczona jest dekoracyjna blenda w kształcie trójkąta o wypukłych bokach, z trójliściem wewnątrz. W elewacjach bocznych znajdują się po trzy ostrołukowe okna (z nieco większym środkowym) – ujęte wspólną, kształtowaną w betonie, ostrołukową i profilowaną opaską. W elewacji tylnej jest tylko ostrołukowa blenda.

Ponad narożniki elewacji wyrastają smukłe sterczyny. Mają one formę ażurowych wieżyczek zwieńczonych ozdobnymi pinaklami z żabkami na krawędziach i kwiatonami w szczycie. Kwiatony zdobią również wierzchołki szczycików elewacji. Obrzeża dachu ujęte są balustradkami zdobionymi fryzem z czworoliści.

Kaplica jest jednoprzestrzenna, wewnątrz otynkowana na gładko. Nakryta jest jednym przęsłem sklepienia gwiaździstego (z kwiatonowym zwornikiem), którego cienkie, delikatnie profilowane żebra spływają na roślinne kapitele smukłych kolumienek w narożach budynku. Wyposażenie stanowi drewniany, neogotycki ołtarz, kolorowe witraże oraz żeliwne epitafia członków rodziny Zajdlerów (między innymi Pelagii z Herrów Władysławowej Zajdler, żony rejenta, zm. 1908).